حق بر تعلیم و تربیت در فقه و حقوق اساسی جمهوری اسلامی و ماهیت آن

 تعلیم و تربیت از ضروری ترین نیازهای جامعه است که موجب پیشرفت آن جامعه، از لحاظ نیازهای مادی و معنوی می شود. حق بر تعلیم و تربیت، همواره یکی از مهمترین دغدغه های حقوق بشری بوده و در مبانی دینی و اسناد حقوقی مورد توجه قرار گرفته است. نوشتار پیش رو، با روش توصیفی تحلیلی و با هدف تبیین نظریه های مطرح در حوزه ادله حق بر تعلیم و تربیت و اثبات جایگاه مهم دو نهاد خانواده وحکومت،وحق تکلیفی برمتربی و به دنبال پاسخ برای این پرسش است که مبانی و ادله حق بر تعلیم وتربیت از منظر فقه چیست و این حق چگونه در حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران منعکس شده است. در این راستا، منابع اسلامی، اسناد حقوقی و نظرات اندیشمندان عرصه تعلیم و تربیت، واکاوی و ادله حق بر تعلیم و تربیت مورد بررسی قرار گرفته است. یافته ها نشان می دهد که هیچ ادله ای به صورت قاطع و بدون تاثیرگذاری دیگری (خانواده و حکومت) نسبت به حق بر تعلیم و تربیت وجود ندارد و این دو لازم و ملزوم یکدیگرند. تعلیم و تربیت برحسب اهداف آموزش و پرورش، مسئولیت مشترک والدین و دولت است. همچنین تعلیم و تربیت افراد جامعه، حق تکلیفی فرد است که بر متعلم نیز واجب وتکلف است، در شکوفایی استعداهایش کوتاهی ننماید و این فرایند باید به صورت مشترک توسط فرد، حکومت و نهاد خانواده صورت گیرد.