تاثیر بازدارندگی عصاره آبی اندام های مختلف برخی از علف های هرز مزارع گوجه فرنگی بر مرگ و میر نماتد ریشه گرهی (Meloidogyne javanica) در شرایط آزمایشگاه و گلخانه

نماتد ریشه‌گرهی یکی از مهم‌ترین نماتدهای انگل گیاهی می‌باشد که با ایجاد گال در ریشه میزبان خسارت زیادی به محصولات کشاورزی وارد می‌کند. استفاده از متابولیت‌های ثانویه گیاهی به دلیل برخورداری از ویژگی‌هایی چون مکانیسم عمل اختصاصی، طیف اثر محدود و قابلیت تجزیه به متابولیتهای غیر سمی به عنوان یکی از بهترین استراتژی‌های جایگزین برای کنترل نماتدها مطرح گردیده است. این پژوهش به منظور بررسی اثر بازدارندگی عصاره آبی گیاهان سلمه تره، تاج خروس و پیچک صحرایی بر نماتد ریشه‌گرهی (Meloidogyne javanica) در شرایط آزمایشگاهی و گلخانه انجام شد. آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 فاکتور نوع عصاره (در 3 سطح سلمه تره، تاج خروس و پیچک صحرایی)، غلظت عصاره (در 3 سطح با نسبت 04/0، 2/0 و 4/0%) و اندام عصاره‌گیری شده (در 3 سطح برگ، ساقه و ریشه) در سه تکرار برای هر تیمار در شرایط آزمایشگاه و دو گیاهی که بیشترین تاثیر را داشتند در شرایط گلخانه انجام شد. عصاره هر سه گیاه باعث افزایش چشمگیر درصد مرگ و میر لارو‌های سن دوم نماتد در شرایط آزمایشگاه شد به نحوی که عصاره 4/0 % برگ تاج‌خروس با 3/98% مرگ و میر لارو سن 2 بیشترین مرگ و میر و عصاره 2/0% و 04/0% ریشه پیچک با 37% کمترین میزان مرگ و میر را نشان داد. دو گیاه تاج خروس و سلمه تره که دارای بهترین نتایج در شرایط آزمایشگاهی بودند در شرایط گلخانه مورد بررسی قرار گرفتند. کارآیی گیاه تاج خروس در کاهش آلودگی به نماتد نسبت به سلمه تره بیشتر بود. برگ گیاه تاج خروس نسبت به سایر اندامها در کاهش جمعیت نماتد موثرتر بود. عصاره هر دو گیاه باعث کاهش رشد گیاهان بدون آلودگی به نماتد نسبت به شاهد (بدون نماتد و بدون عصاره) گردید. به نظر می‌رسد اضافه کردن علفهای هرزی مثل تاج‌خروس و سلمه تره به خاک مزارع گوجه فرنگی، می‌تواند جمعیت لارو سن دو M. javanica در خاک را کاهش دهد، هرچند که رشد گیاه گوجه فرنگی نیز کاهش می‌یابد.