مدل های حیوانی القای دیابت نوع 1 در جوندگان: یک مطالعه مروری

دیابت یک بیماری متابولیک مزمن با شیوع بالا است که با هیپرگلیسمی ناشی از کمبود نسبی یا فقدان انسولین، مشخص می‌گردد. دیابت نوع 1 (تخریب سلول‌های بتا) و دیابت نوع 2 (مقاومت در برابر انسولین و فقدان عملکرد جبرانی سلول‌های بتا) دو نوع اصلی دیابت می‌باشد. مدل‌های حیوانی دیابت به‌عنوان ابزار مهمی در بررسی این بیماری، کمک می‌کند تا از مطالعات چالش‏ برانگیز غیراخلاقی و هزینه بر در نمونه‌های انسانی اجتناب گردد. لذا هدف مطالعه مروری حاضر، بررسی انواع مدل‌های حیوانی القایی و خودبخودی دیابت نوع 1 در جوندگان است.

در این مطالعه مروری سیستماتیک، با کلید واژه‌های دیابت، القاء و مدل حیوانی در سال‌های 1991 تا 2021 در پایگاه‌های PubMed، Scopus و موتور Google scholar جست‌وجو انجام شد. مقالات مربوط‌به موضوع مطالعه، انتخاب و بررسی شدند.

از نیمه قرن بیستم تا امروز، مدل‌های جدیدی برای درمان و پیشگیری از دیابت در شرایط درون بدن و آزمایشگاهی معرفی شده‌اند. برای القای دیابت نوع 1 مدل‌های متنوعی وجود دارد که هر یک دارای نقاط ضعف و قوت هستند. این مدل‌ها شامل مدل‌های خودبخودی، دستکاری ژنتیکی و القاء شیمیایی هستند. به‌طور معمول، یکی از روش‌های القاء دیابت در حیوانات، استفاده از مواد شیمیایی به‌ویژه استرپتوزوتوسین (STZ) است و حیوانات مورد استفاده عمدتا جوندگان (موش صحرایی و موش) و به میزان کمتر گربه، سگ، خوک و پریمات‌ها هستند.

بر اساس نتایج مطالعه، هنوز مدل حیوانی استاندارد و کاملی وجود ندارد و راه طولانی تا رسیدن به یک مدل جامع از پاتوژنز و عوارض دیابت وجود دارد لذا توسعه این مدل‌ها ضروری می‌باشد. با توجه به اهمیت مطالعات دیابت، لازم است که انتخاب مدل حیوانی مناسب هر مطالعه با دقت انجام شود.