برآورد زمان تاخیر تغذیه در آبخوان مشهد-چناران با استفاده از روش همبستگی متقابل

آبخوان مشهد چناران با وسعت حدود 2527 کیلومتر مربع، مهم‏ترین آبخوان استان خراسان رضوی است. در این تحقیق، زمان واکنش آب زیرزمینی نسبت به بارش با استفاده از داده های 31 حلقه چاه مشاهده‏ای به روش همبستگی متقابل در یک دوره 15 ساله (سال آبی 81 - 1380 تا 95 - 1394) تعیین شده است. نتایج آزمون همبستگی نشان می‏دهد، پس از گذشت حدود 2 تا 3 ماه، تاثیر بارش به تدریج بر سطح آب زیرزمینی مشاهده شده و ضریب همبستگی در سطح خطای 95 و 90 درصد به ترتیب برای 77 و 97 درصد از چاه ها معنی دار می شود. حداقل زمان تاخیر، 2 ماه و حداکثر آن نیز 7 ماه برآورد شده است. به طور کلی، زمان تاخیر برآورد شده تطابق خوبی با عمق آب زیرزمینی که بیانگر ضخامت ناحیه غیراشباع است، دارد و به صورت کامل از الگوی نقشه هم عمق تبعیت می نماید. مقدار تغذیه در سراسر آبخوان مشهد- چناران بیشتر توسط شرایط ناحیه غیراشباع (ضخامت، جنس و...) کنترل و تغییرات عمق آب زیرزمینی به نوعی عامل اصلی ایجاد تاخیر زمانی بین وقوع بارندگی و شروع تغذیه در آبخوان محسوب می شود. با شروع بارندگی از اواخر مهرماه، تغذیه آب زیرزمینی در اغلب چاه ها از اواسط فصل پاییز شروع شده و تا اواخر فصل بهار ادامه می یابد. بیشینه مقدار تغذیه در اواخر فصل زمستان صورت می گیرد. در فصل تابستان، بارندگی نقش بسیار کم رنگی در تغذیه دارد و استخراج بی رویه آب از آبخوان و به تبع آن افت شدید و ادامه دار سطح ایستابی، نقش اصلی در نوسانات آب را ایفا می کند.