ارزیابی گوناگونی مورفولوژیک برخی از جمعیت های آنمون (Anemone spp. L.) در ایران

آنمون (Anemone spp. L.) یک گیاه سوخوار خودرو در ایران است که دارای ظرفیت زینتی بالایی می باشد. برخلاف توزیع گسترده تعداد زیادی از نمونه های آنمون در ایران، تاکنون توجهی به بررسی گوناگونی آنمون های ایران در سطح ظاهری، به عنوان گام آغازین در شناسایی ذخایر توارثی نشده است. در این پژوهش برای ارزیابی گوناگونی مورفولوژیک، 26 جمعیت آنمون (250 نمونه شامل دو گونه Anemone coronaria L. وDC.  Anemone biflora) از مناطق مختلف ایران شامل استان های ایلام، کرمانشاه، لرستان، خوزستان، همدان، کردستان و خراسان رضوی جمع آوری شد. برای بررسی گوناگونی مورفولوژیک از ویژگی هایی مانند ارتفاع ساقه، تعداد گل، تعداد جوانه گل، قطر گل، طول دمبرگ، تعداد برگ گریبانی، تعداد گلبرگ ها، تعداد برگ ها، تعداد پرچم ها و طول و عرض گلبرگ ها استفاده شد. جمع آوری نمونه ها در مرحله گلدهی انجام شد. نتایج بیانگر وجود گوناگونی گسترده در جمعیت های مختلف آنمون بود. بیشترین درصد گوناگونی (33/79%) به تعداد جوانه های گل مربوط بود که در دامنه ای از صفر تا چهار جوانه متغیر بود. کمترین گوناگونی (97/0%) مربوط به تعداد برگ گریبانی بود که برای بیشتر جمعیت ها تعداد سه عدد برگ گریبانی ثبت شد. برای تعداد گلبرگ به عنوان یکی از مهم ترین ویژگی های زینتی میزان گوناگونی کم (38/4%) و بین چهار تا 9 گلبرگ مشاهده شد. براساس نتایج، تعداد گلبرگ با طول گلبرگ، عرض گلبرگ، تعداد برگ و تعداد پرچم همبستگی مثبت داشت درحالی که با تعداد گل بازشده همبستگی منفی نشان داد. نتایج تجزیه به مولفه های اصلی نشان داد که پنج مولفه اول 3/84% از کل تغییرات را تبیین می کنند. در مولفه اصلی اول که 7/%45 از تغییرات را تبیین نمود، ویژگی هایی که در این مولفه از ضریب بالایی برخوردار بودند به پوشش گل اختصاص داشتند. در مولفه اصلی دوم که 6/17% از تغییرات را تبیین نمود ویژگی های زایشی گل دارای بیشترین ضریب ها بودند. تجزیه خوشه ای، ویژگی های ریخت شناسی جمعیت های مورد بررسی را به چهار گروه جداگانه تقسیم نمود که هرکدام دارای ویژگی های متفاوتی بودند. تجزیه خوشه ای نتوانست جمعیت ها را بر اساس نوع گونه یا منطقه جغرافیایی جداسازی کند. یافته های ما نشان داد که جمعیت های  A (ایلام 1)، جمعیت های G (ایلام 7)، I (کرمانشاه 1) و F (ایلام 6) به دلیل برتری در اندازه گل، طول ساقه، تعداد گل و تعداد برگ می توانند به عنوان جمعیت های برتر گزینش شوند. در مجموع، جمعیت های جمع آوری شده آنمون به عنوان یک منبع غنی ژنتیکی برای نگهداری خارج از رویشگاه و استفاده در برنامه های بهنژادی مفید خواهند بود.