تبیین نقش ادراکات حسی درمیزان خاطره انگیزی میدان های شهری با بهره گیری از اندیشه های مرلوپونتی (نمونه موردی: میدان تجریش)

مقدمه و هدف پژوهش: 

تغییرات سریع شهرها با غفلت از جایگاه و ساختارهای محیطی و فرهنگی رخ می دهد که علاوه بر نادیده گرفتن کیفیات کالبدی، خاطرات یکپارچه اهالی شهر را مختل می کند. فضای شهری بستری برای آشکارگی فعالیت های جمعی و تعاملات اجتماعی را شکل می دهد که منجر به اهمیت یافتن به مقوله کیفیات مکان در بستر مولفه های مختلف می باشد. این پژوهش در پی یافتن رابطه خلق خاطره جمعی با ادراک بدنمند از طریق مواجهه شهروندان با میدان تجریش است.

روش پژوهش: 

روش این پژوهش، کیفی و تحلیلی و تفسیری با زمینه پدیدارشناسی ادراکات حسی بدنمند و از منظر اندیشه های مرلوپونتی و همچنین با روش کدگذاری آزاد، محوری و گزینشی انتخاب شده است. در پژوهش حاضر از مصاحبه عمیق جهت اکتشاف مولفه های خاطره انگیزی مکان از طریق ادراک بدنمند و از بطن پاسخ مصاحبه شوندگان که معماران و شهرسازان شاغل در اطراف میدان هستند استفاده شده است.

ادراک حسی بدنمند که به فهم مکان از درون تجربه آگاهانه و جایگاه حضور وجودی انسان در جهان اهمیت ویژه ای می دهد، می تواند از طریق دریافت های حسی و تبدیل آن در فرایندهای پردازش ذهنی، تجربه زیسته بودن در جهان را تقویت کند و درنهایت منجر به تجربه های معناگرایانه خاطره انگیز از میدان تجریش در فرایندی زمانمند گردد؛ خوانشی که به دنبال دریافت کیفی ناشی از حضور آدمی در فضا، دریافت های حسی و بدنمندش، تجربه او از فضا، خیال پردازی ها و تخیل ها، پیش ذهنیت ها و پیش فرض ها و ایجاد محیطی معنادار به کمک اطلاعات ذهنی انسان است.

نتیجه پژوهش نشان می دهد که میزان خاطره انگیزی میدان تجریش تابع تعامل میدان با دلالت های ذهنی، کالبدی و فرهنگی اجتماعی شهروندان است و از طریق ادراک پیشاتاملی امتدادیافته آگاهی بدنمند رخ می دهد. تجریش به مثابه یک میدان شهری خاطره انگیز توانایی خویش را برای بازنمایی و قرایت پذیری خصوصیات کالبدی و هویتی و نقش های عملکردی خود را به رخ می کشد و امکان معناداری و خاطره انگیزی فضا را فراهم نماید.