نظام نامه های اخلاق حرفه ای روان شناسان در کشورهای ایران، هلند و سوئیس: یک مطالعه تطبیقی

با توجه به برخی تغییرات در حوزه‌های حرفه‌ای روان‌شناسان و نیازهای گروه‌های هدف آن‌ها، نظام‌نامه‌های اخلاق حرفه‌ای دایم در حال بازبینی هستند. انجام مطالعات تطبیقی باعث ایجاد حساسیت در صاحب‌نظران در جهت رفع چالش‌های نظام‌نامه‌ها می‌شود. بنابراین هدف مطالعه حاضر مقایسه نظام‌نامه‌های اخلاق حرفه‌ای روان‌شناسان در ایران با نظام‌نامه کشورهای هلند و سوییس است.

مطالعه حاضر از نوع مطالعات مروری تطبیقی است. با استفاده از پایگاه‌های اطلاعاتی Science Direct، Pubmed و Google Scholar بین سال‌های 2000 تا 2019، واژگان کلیدی Code of Ethics، Psychology، Iran، Netherlands و Switzerland و معادل فارسی آن‌ها به صورت مجزا و ترکیبی از آنها، مورد جستجو قرار گرفت. بر اساس شکاف‌های پژوهشی و به صورت هدفمند، نظام‌نامه‌های اخلاق حرفه‌ای کشورهای هلند و سوییس انتخاب شدند و از لحاظ ساختاری و محتوایی با نظام‌نامه ایرانی به عنوان مبنای مقایسه، مورد بررسی قرار گرفتند.

از لحاظ ساختاری هر سه نظام‌نامه در مقدمه و اصول پایه، اشتراکاتی دارند، اما در استاندارهای اخلاقی، نظام‌نامه‌های هلند و سوییس با نظام‌نامه ایرانی متفاوت هستند. از لحاظ محتوایی، دو نظام‌نامه هلند و سوییس هم در اصول و هم در استانداردها، مبتنی بر کدهای شفاف، روشن و عملیاتی‌تری هستند. علاوه بر این، بیشتر از نظام‌نامه ایرانی خود را با شرایط جدید انطباق دادند، به ویژه در کدهای مربوط به تبلیغات و حل و فصل تعارضات حرفه‌ای، ساختارهای سازمانی و ادرای طراحی کرده‌اند. ملاحظات اخلاقی: صداقت و امانتداری در گزارش متون، استناددهی به منابع و پرهیز از هرگونه سوگیری رعایت گردید.

با ایجاد تغییرات جدید در نظام‌نامه ایرانی به خصوص در زمین روشن‌سازی مفاهیم و اصول پایه اخلاقی و نیز تدوین کدهای اخلاقی دقیق با در نظرگرفتن جنبه‌های عملی و شیوه اجرایی‌سازی آن‌ها می‌توان به برخی از چالش‌های پیش روی نظام‌نامه، فایق آمد.