کاربرد نانوذرات (ZnO، TiO2 و CuO)، یک فرصتی نو در القای رشد سلولی و تولید آزادیراختین در کشت سوسپانسیون سلولی Azadirachta indica

نانوذرات دارای ویژگی های منحصر بفردی هستند و ظرفیت هایی فراوان در علوم گیاهی فراهم می کنند. در این جستار، تاثیر غلظت هایی از نانوذرات ZnO، TiO2 و CuO (0، 20، 40 و 80 میلی گرم در لیتر) و زمان های نمونه برداری (2، 4 و 6 روز) بر رشد سوسپانسیون سلولی و تولید و تجمع آزادیراختین بررسی شد. آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با سه تکرار مورد استفاده قرار گرفت و نتایج نشان داد که نانوذرات مختلف دارای آثاری متفاوت روی صفات مورد مطالعه هستند. با کاربرد نانو ذره اکسید روی، بیشترین وزن تر (73/540 گرم در لیتر)، وزن خشک (93/15 گرم در لیتر) سلول، تجمع آزادیراختین (15/5 میلی گرم در گرم وزن خشک) و تولید آزادیراختین (27/68 میلی گرم در لیتر) به ترتیب در شاهد، 80 میلی گرم در لیتر نانوذره اکسید روی و 40 میلی گرم در لیتر نانوذره اکسید روی و شاهد بعد از 6 روز نمونه برداری حاصل شد. با استفاده از نانوذره دی اکسید تیتانیوم، بیشترین میزان وزن تر (95/526 گرم در لیتر)، وزن خشک (05/17 گرم در لیتر) سلول، تولید آزادیراختین (21/82 میلی گرم در لیتر) و تجمع آزادیراختین (93/5 میلی گرم در گرم وزن خشک) در 20 میلی گرم در لیتر نانوذره دی اکسید تیتانیوم، 2 روز پس از افزودن 40 میلی گرم در لیتر دی اکسید تیتانیوم، 20 میلی گرم در لیتر نانوذره دی اکسید تیتانیوم در چهارمین روز پس از تیمار و 60 میلی گرم در لیتر نانوذره دی اکسید تیتانیوم مشاهده شد. با کاربرد تیمار نانوذره اکسید مس، بیشترین وزن تر سلول و تجمع آزادیراختین به ترتیب با مقدار 59/422 گرم در لیتر و 4 میلی گرم در لیتر در شاهد و بیشترین مقدار تولید آزادیراختین به میزان 27/68 میلی گرم در لیتر در شاهد در ششمین روز نمونه برداری مشاهده شد. به نظر می رسد که رشد مناسب سلول به استثنای بعضی موارد در غیاب الیسیتورها رخ می دهد؛ ولی تجمع و تولید آزادیراختین با درجاتی از تیمار نانوذرات مختلف تحریک می شود. با این حال، نتایج نشان داد که در مجموع، نانوذره اکسید مس تجمع و تولید آزادیراختین را کاهش می دهد.