بازتاب قاعده درء در عناصر سه گانه جرم

قاعده درء در جرم انگاری، تعیین مجازات، دلایل اثبات دعوا و کلیه موضوعات مرتبط با پدیده بزهکاری و مسئولیت کیفری جریان داشته و از بنیان های اصلی حقوق کیفری اسلامی است. هرگونه تردید و شک در یافتن منظور قانونگذار موجب تغییرات بنیادی در باره عناصر قانونی، مادی و معنوی جرم خواهد شد و ممکن است سبب تجویز رفتار باشد. هم چنین در تعیین نوع و میزان مجازات به طور اساسی تاثیرگذار بوده و ممکن است موجب سقوط یا تغییر نوع مجازات گردد. مسئولیت کیفری نیز تحت تاثیر این قاعده بازخوانی شده و در مواردی موجب عدم مسئولیت می گردد. قاعده درء در اکثر موضوعات شکلی و ماهوی حقوق کیفری موثر است. این قاعده، مرتبط با عدالت کیفری، تفسیر مضیق قوانین کیفری به نفع متهم، اصل قانونی بودن جرم و مجازات، نتایج آن و سایر اصول کیفری است. این قاعده شامل کلیه مجازات های حدود، تعزیرات و قصاص می شود. حتی در اعمال قواعد مرتبط با دیات نیز این قاعده کاربرد دارد و محدود به حدود نمی باشد. در این نوشتار ابتدا بازتاب قاعده درء در عنصر قانونی جرم و سپس در عناصر مادی و معنوی مورد بحث قرار می گیرد.