تجزیه و تحلیل عوامل موثر بر عملکرد ایمنی در شرکت های توزیع نیروی برق رویکرد ترکیبی مدلسازی ساختاری تفسیری و دیمتل

یکی از مسایل مطرح مهم در صنایع، ایمنی محیط کار برای حفاظت از جان انسان ها و حراست از سرمایه گذاری هاست. حوادث کاری منجر بهآسیب دیدن کارکنان و تحت تاثیر قرار دادن عملیات کسب وکاربه دلایل مختلف از جمله غیبت از کار، از دست دادن بهره وری و افزایش هزینه های تولید می شوند.یکی از صنایع پر خطر شناخته شده در دنیا صنعت برق است، به طوری که به عنوان پنجمین صنعت پرخطردر دنیا شناخته شده است. هدف از این تحقیق، شناسایی و سطح بندی عوامل موثر بر عملکرد ایمنی در شرکت های توزیع نیروی برق و تعیین ارتباط بین آن ها بوده است.

در اولین گام بر اساس مرور مطالعات پیشین 14 شاخص موثر بر ایمنی در شرکت های توزیع نیروی برق شناسایی گردید. برای طبقه بندی این شاخص ها، دسته بندی های مختلفی در تحقیقات متعدد ارایه شده است؛ پس از مطالعه و بررسی آن ها شاخص های عملکرد ایمنی در شرکت های توزیع نیروی برق در سه بعد سازمانی، فنی و انسانی طبقه بندی گردیدند. در گام بعد از ترکیب روش های DEMATELو ISMبه منظور سطح بندی و تحلیل ارتباط بین شاخص های ایمنی استفاده شد. به این ترتیب که در ابتدا پرسشنامه دیمتل به منظور تعیین ارتباط بین شاخص ها به کار گرفته شد. با استفاده از این پرسشنامه، ارتباطات منطقی بین شاخص ها کمی سازی و درجه اثرگذاری، اثر پذیری، مرکزیت و علیت بین شاخص ها محاسبه شد پس از آن با به کار گیری روش ISMیک مدل سلسله مراتبی از شاخص های سطح بندی شده تشکیل و نمودار MICMACبر اساس قدرت نفوذ و وابستگی شاخص ها ترسیم گردید. بر اساس مدل به دست آمده ارتباطات میان شاخص ها به طور نظام مند مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

یافته های تحقیق نشان داد که در مدل سلسله مراتبی سطح بندی شاخص ها، شاخص های ایمنی در شرکت های توزیع نیروی برق در چهار سطح جای داده شدند. در بالاترین سطح (سطح چهارم)، دو شاخص تعهد مدیریت عالی، و استاندارد ها، قوانین و مقررات ایمنی قرار گرفتند. به همین دلیل نسبت به سایر شاخص ها نقش علی دارند و زمینه ساز آن ها هستند. از سوی دیگر این دو شاخص در نمودار MICMAC در گروه شاخص های نفوذی قرار گرفتند؛ به این معنا که دارای بیشترین قدرت نفوذ و اثر گذاری بر سایر شاخص های ایمنی هستند. بنابراین شایسته است که مدیران و مسیولان مربوطه در شرکت های توزیع نیروی برق در مساله ایمنی نسبت به این دو مهم توجه ویژه ای داشته باشند. شاخص تجزیه و تحلیل حوادث در سطح پایین تر (سطح سوم) قرار گرفت؛ این شاخص به نوبه خود زمینه ساز شاخص‏های سطح زیرین خود یعنی دو شاخص ممیزی ایمنی و کنترل و نظارت می باشد. شناسایی و کنترل ریسک، مدیریت پیمانکاران و تامین کنندگان، تجهیزات حفاظت فردی، بهداشت و کمک های اولیه، پاسخ اضطراری، آموزش ایمنی، ارتباطات، درک نیاز ها و انتظارات کارکنان و سایر طرف های ذینفع، و توسعه فرهنگ ایمنی؛ شاخص هایی هستند که در پایین ترین سطح قرار گرفتند. این شاخص ها به شدت اثر پذیر هستند و نسبت به سایرین نقش معلول دارند.

این مقاله با معرفی شاخص های موثر بر عملکرد ایمنی در شرکت های توزیع نیروی برق و بررسی روابط بین آن ها، علاوه بر مبنای نظری، پیشنهادهای کاربردی برای جلوگیری از حوادث و بهبود ایمنی در شرکت های توزیع نیروی برق ارایه نموده است.