مروری بر شاخص ها و مولفه های کیفیت زندگی شهری (مورد مطالعه شهر همدان)

 مفهوم محوری در مطالعات مرتبط با کیفیت زندگی شهری سنجش میزان و کیفیت تحقق نیازهای مادی و معنوی شهروندان در دو بعد شاخص های ذهنی (کیفی) و عینی (کمی) در زمینه های مختلف (اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و زیست محیطی) است. مطالعات در این خصوص از 1930 مورد توجه متخصصان مسایل شهری قرار گرفت. این موضوع ابتدا در کشورهای توسعه یافته و سپس جوامع در حال توسعه بسط پیدا کرد. هدف اصلی این مقاله بررسی ابعاد، عناصر و مدل های مختلف سنجش و هم چنین مقایسه شاخص های عینی و ذهنی در یکی از مراکز استان در غرب ایران و شهر همدان است. با توجه به سابقه دیرینه شهری همدان و گزینش این شهر بعنوان پایتخت تاریخ و تمدن ایران،این شهر بعنوان جغرافیای تحقیق انتخاب شده است.

روش این مقاله پیمایشی بوده است و نتایج نشانگر اهمیت توجه به هر دو بعد ذهنی و عینی کیفیت زندگی در برنامه ریزی شهری است. جامعه آماری خانوارهای ساکن در شهر همدان می باشند که در این میان 380 خانوار به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات ابتدا شهر همدان به صورت خوشه ای به محلات نسبتا هم گون تقسیم، و سپس در مرحله بعد پس از تعیین خوشه ها و بلوک ها با استفاده از نمونه گیری تصادفی، نمونه نهایی برگزیده شد. سپس محلات از بین خوشه های چهار گانه انتخاب شدند.

بر خلاف انتظار اولیه نتایج نشانگر عدم رابطه معناداری بین شاخص های عینی و ذهنی کیفیت زندگی در مناطق مختلف شهر با میزان رضایت مندی می باشد. هم چنین بعد ذهنی بر دیگر ابعاد کیفیت زندگی ارجحیت دارد.