ارتباط شاخص های همرفتی و دورپیوندی در منطقه غرب آسیا

نوسانات بزرگ مقیاس دورپیوندی می توانند تاثیر بسزایی بر ظرفیت تشکیل سامانه های همرفتی در جو داشته باشند. در این مطالعه توزیع اقلیم شناختی برخی شاخص های پایداری ایستایی جو (شاخص های همرفتی) و ارتباط آن با برخی نوسانات دورپیوندی در منطقه غرب آسیا بررسی می شود.در این پژوهش، ابتدا با استفاده از داده های بازتحلیل JRA55با تفکیک افقی 25/1×25/1 درجه، چهار شاخص پایداری جو شامل انرژی پتانسیل دسترس پذیر همرفتی (CAPE)، شاخص بالابری (LI)، شاخص کا (KI) و شاخص مجموع مجموع ها (TTI) طی دوره 1958 تا 2018 محاسبه شد. سپس توزیع میانگین فصلی این شاخص ها در منطقه غرب آسیا در بخش اول این مطالعه ارایه شد. در بخش دوم، با تعیین فازهای بحرانی چهار شاخص دورپیوندی شامل نوسان اطلس شمالی (NAO)، شرق اطلس/ غرب روسیه (EA/WR)، دوقطبی اقیانوس هند (IOD) و نوسان مادن- جولیان (MJO)، اختلاف توزیع میانگین شاخص های پایداری مذکور برای ماه های بحرانی مثبت و منفی این شاخص های دورپیوندی در فصل بهار طی دوره مطالعاتی در منطقه غرب آسیا بررسی شد.نتایج بخش اول این پژوهش نشان داد توزیع فصلی شاخص های پایداری در منطقه مورد مطالعه، تحت تاثیر چرخه فصلی دما و رطوبت ناشی از جابه جایی ITCZ است. همچنین بیشترین مقادیر شاخص های پایداری در فصل تابستان و در مناطق پست و کمترین آن طی فصل زمستان و در مناطق مرتفع قرار دارد. نتایج بخش دوم نشان داد اغلب فاز مثبت (منفی) دو شاخص NAO و EA/WR با کاهش (افزایش) و فاز مثبت (منفی) دو شاخص IOD و MJO با افزایش (کاهش) گستردگی مکانی توزیع مقادیر شاخص های پایداری در بیشتر نواحی منطقه مورد مطالعه همراه است. بیشترین افزایش شاخص CAPE طی فاز منفی NAO (EAWR) نسبت به فاز مثبت آن در دریای عمان (شرق هند) به بیش از J/kg250 + (450+) و طی فاز مثبت IOD (MJO) نسبت به فاز منفی آن در غرب هند (دریای عمان) به بیش از J/kg 450 + (600+) می رسد.