شناسایی ترکیبات آلی فرار رقم های انار و اثر آنها بر جلب کرم گلوگاه انار Ectomyelois ceratoniae (Zeller) (Lep.: Pyralidae)

کرم گلوگاه انار Ectomyelois ceratoniae ، یک آفت کلیدی در باغ های انار در ایران است. استفاده از ترکیبات فرار گیاهی به عنوان یکی از عوامل موثر در تغییر رفتار حشرات است که گامی مهم در مبارزه با آفات و در نتیجه کاهش مصرف آفت کش ها و کاهش خطر برای انسان و محیط زیست است. در این راستا، ترکیب های آلی فرار از شاخ و برگ و میوه درختان انار رقم های کدرو، رباب و شیرین شهوار جمع آوری و با روش کروماتوگرافی گازی- طیف سنجی جرمی (GC-MS) شناسایی شدند. به ترتیب، در شاخ و برگ این رقم ها 17، 33 و 24 و در میوه آنها 42، 23 و 26 ترکیب آلی فرار شناسایی شد. فراوان ترین ترکیب شناسایی شده در شاخ و برگ و میوه رقم کدرو به ترتیب 2,6-Dimethoxyphenol (01%/51) و 6- Aza-5,7,12,14-tetrathiapentacene (92%/36) بود. این ترکیبات به ترتیب در شاخ و برگ و میوه رقم رباب، Bis (2-ethylhexyl) phthalate (37%/46) و 6-Aza-5,7,12,14-tetrathiapentacene (24%/32) و در شاخ و برگ و میوه رقم شیرین شهوار، 9,17-Octadecadienal, (Z)- (62%/27) و Benzoic acid, 2,5-bis (trimethylsiloxy) -trimethylsilyl ester (25%/46) از ترکیبات اصلی بود. بررسی پاسخ بویایی ماده های جفت گیری کرده کرم گلوگاه انار در تونل باد نشان داد که حشره های ماده از نظر آماری به صورت متفاوت به بوی شاخ و برگ و میوه ارقام کدرو، رباب و شیرین شهوار درختان انار جذب می شوند. نتیجه این پژوهش می تواند در توسعه روش های مدیریت بر اساس به کارگیری مواد پیام رسان شیمیایی همانند شکار انبوه، دورکردن کرم گلوگاه انار و یا جلب دشمنان طبیعی آن استفاده شود.