بررسی ترکیب های شیمیایی اسانس جمعیت های طبیعی مورتلخ ‏‏(‏Salvia mirzayanii Rech. f. & Esfand.‎‏) در استان هرمزگان

مورتلخ (Salvia mirzayanii) یکی از گونه های چندساله و معطر اندمیک و در حال انقراض از تیره نعناع (Lamiaceae) می باشد که به صورت خودرو در جنوب ایران می روید. در این پژوهش، سرشاخه های گلدار گیاه مورتلخ از پنج رویشگاه در استان هرمزگان شامل دق فینو، سرچاهان، بستک، سیرمند و تنگه زاغ جمع آوری گردید. نمونه ها در سایه و دمای محیط، خشک شدند. استخراج اسانس به روش تقطیر با آب توسط دستگاه طرح کلونجر با سه تکرار انجام شد و پس از اندازه گیری مقدار اسانس (درصد وزنی به وزنی)، نوع و مقدار ترکیبات شیمیایی موجود در اسانس جمعیت ها با استفاده از دستگاه های گاز کروماتوگرافی گازی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) تعیین گردید. نتایج نشان داد عملکرد اسانس جمعیت های دق فینو، سرچاهان، بستک، سیرمند و تنگه زاغ به ترتیب 3/1، 2/1، 1/1، 2/1 و 4/1 درصد (وزنی به وزنی) بودند. در مجموع تعداد 40 ترکیب در اسانس مورتلخ شناسایی گردید که از این تعداد، 28 ترکیب در تمام جمعیت ها مشترک بودند. بیشترین اجزای شیمیایی شناسایی شده در جمعیت های دق فینو و بستک (36 ترکیب) و کمترین آنها در جمعیت سرچاهان (33 ترکیب) ملاحظه گردید. عمده ترین ترکیبات تشکیل دهنده اسانس مورتلخ شامل دلتا- کادینن، لینالول، 1، 8- سینیول، آلفا- ترپینیول و گاما- کادینن در بین جمعیت های مورد بررسی بودند. وجود تفاوت بین جمعیت های مورتلخ نشان داد ضمن تاثیر وراثت گیاه، این گونه از پتاسیل سازگاری بالایی نسبت به شرایط اقلیمی مختلف برخوردار می باشد.