اخلاق در پژوهش: اعتباریابی مدل عوامل موثر بر سوء رفتار پژوهشی در تحقیقات علوم پزشکی ایران

دست یافتن به مدلی جامع از روابط تاییدشده و بر اساس داده های واقعی آزمون شده، می تواند به درک و تبیین بهتر عوامل زمینه ساز سوءرفتار پژوهشی کمک کند. هدف این پژوهش، اعتباریابی مدل عوامل موثر بر سوءرفتار پژوهشی در تحقیقات علوم پزشکی ایران است.

این یک پژوهش توصیفی-همبستگی است. جامعه آماری را مدیران پژوهشی و اجرایی، اعضاء و کارشناسان کمیته های اخلاق در پژوهش، کارشناسان پژوهشی، سردبیران مجله های علوم پزشکی، اعضای هییت علمی و دانشجویان در دانشگاه ها و مراکز علوم پزشکی و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایران تشکیل دادند. با استفاده از نمونه گیری در دسترس، تعداد 264 نفر به پرسشنامه های ساخته شده از مدل پژوهش پاسخ دادند. داده ها در قالب روش الگوسازی معادلات ساختاری و توسط نرم افزار AMOS تجزیه و تحلیل شدند.

نتایج الگوی اندازه گیری نشان دادند که ساختار سیزده عاملی این مدل از نظر شاخص های نیکویی برازش دارای برازندگی قابل قبولی هستند. نتایج همه شاخص های مربوط به برازش الگوی ساختاری نشان دادند مدل از برازش مناسبی برخوردار است. از 22 رابطه نظری میان عوامل موثر بر سوءرفتار پژوهشی درون مدل، 14 رابطه تایید شدند.

مدل پیشنهادی از تبیین قابل قبولی برای روابط میان عوامل موثر بر سوءرفتار پژوهشی برخوردار است و می تواند تاثیرات میان عوامل موجود در سطوح کلان، میانی و خرد نظام های پژوهش را رصد کند.