نقش قبیله کلب در بحران های سیاسی دوره اموی: انتقال قدرت از شاخه سفیانی و تثبیت آن در شاخه مروانی (64-86ه) با تاکید بر نقش خانواده های بحدل و ابوامامه

دوره اموی عصر حکومتی با گرایش های عربی است. قبایل عرب در این دوره، نقش درخور توجهی در امور دیوانی و نظامی و به ویژه در ادامه فرایند فتوحات ایفا کردند. بااین حال، روابط قبایل عرب با کانون های سیاسی امویان، در یک سطح نبود. برخی قبایل روابطی تنگاتنگ و برخی دیگر روابطی دورادور با حاکمان اموی داشتند. یکی از قبایلی که روابط نزدیکی با حاکمان اموی به ویژه شاخه سفیانی داشت، قبیله کلب بود که از کلان قبیله قضاعه، منشق شده بود. جمعیت فراوان این قبیله و سابقه سکونت آن ها در بیابان های شام، معاویه را بر آن داشت تا با برقراری روابط خویشاوندی، از حمایت های این قبیله برخوردار شود. پسر معاویه، یزید، که از مادری کلبی زاده شد، حضور جدی قبیله کلب را در سطوح بالای سیاسی محقق ساخت. این مقاله درصدد است با تمرکز بر دو خانواده بحدل و ابوامامه از طایفه بنی حارثهبن جناب از قبیله کلب، میزان تاثیرگذاری قبیله کلب را در دوره بحران، از دوره یزید تا پایان دوره عبدالملک، واکاوی کند. نتایج به دست آمده نشان می دهد که کلبیان مورد نظر، در دوره یزیدبن معاویه، به بالاترین سطح اداری نظامی رسیدند و در دوره بحران، که از سال 64 هجری و پس از درگذشت معاویه دوم آغاز شد و بررغم سقوط چهار جند از پنج جند شام در دست زبیریان، توانستند در برابر این خیزش مقاومت کرده، قدرت را به امویان بازگردانند. در این مرحله، قبیله کلب و رهبرانشان از طایفه بنی حارثه بن جناب، به ویژه خانواده بحدل نقش تعیین کننده ای داشتند. این قبیله در دوره عبدالملک بن مروان (حک 65-86ه)، نیز نقش تاثیرگذاری در سرکوب شورش های متعدد در شام، جزیره، عراق و سرزمین فارس داشتند. در این دوره به مرور از نقش خانواده بحدل کاسته شد، اما خانواده ابوامامه در سرکوب شورش ها دست برتر را داشتند.