تاثیر مبانی اندیشه اسلامی بر دیدگاه روابط بین الملل؛ از نقد پارادایم غالب تا ظرفیت های ارائه جایگزین

رهیافت اسلامی به روابط بین الملل فارغ از تشابهی که با جریان انتقادی در خصلت نقد به جریان اصلی و پارادایم غالب دارد؛ در رد و انتقاد متوقف نمی ماند، بلکه بواسطه برخورداری از مبانی هستی‎شناسانه، انسان‏شناسانه و معرفت‏ شناسانه خاص، ظرفیت ارایه جایگزین می یابد. در مقاله پیش‏رو ضمن برشمردن مبانی فرانظری و مفروضات پارادایم غالب در روابط بین‏ الملل و تشریح چهار دیدگاه انتقادی به آن، به رهیافت متمایزی در قالب رهیافت اسلامی اشاره و به این پرسش اساسی پرداخته می شود که نقطه عزیمت این رهیافت برای ارایه جایگزین و نظم سازی بدیل در روابط بین‏ الملل کجاست؟ یافته های حاصله موید آن است که رهیافت مذکور جفت‏ پنداری متضاد و برساخته‏ ی ناشی از مبانی فرانظری جریان اصلی و پارادایم غالب نظیر: مادی/ معنا، طبیعت/ مابعدالطبیعه، خلقت/طبیعت، واقعیت/حقیقت را از طریق ضرورت بخشی به تاکیدات پارادایم غالب، و همزمان با اصالت‏ بخشی به حقیقت و نه عینیت مادی؛ بی اعتبار و دوگانه های جدیدی را نظیر: مستضعفین/مستکبرین برمی سازد که امکان نظم سازی بدیل را مهیا می کند. چنین رهیافتی با مبانی فرانظری منحصری که دارد از طریق تعمیم اصالت بر ضرورت و خلقت بر طبیعت در پی عام کردن حقیقت جویی بر ماده ‏گرایی است.