بررسی ژنتیکی مولدین فیل ماهی (Huso huso)، توصیه هایی برای مدیریت ذخایر و آبزی پروری

فیل ماهی (Huso huso) یکی از مهمترین گونه های پرورشی خاویاری ایران است که مدیریت موثر این گونه جهت حفظ ذخایر و توسعه آبزی پروری، نیاز به آگاهی از ساختار، الگوهای جفت شدن و تنوع ژنتیکی مولدین آن دارد. هدف از این پژوهش ارزیابی تنوع ژنتیکی مولدین پرورشی نسل اول در دو مرکز بانک ژن زنده موسسه تحقیقات بین المللی تاسماهیان دریای خزر و مرکز بازسازی و حفاظت از ذخایر ژنتیکی ماهیان خاویاری شهید بهشتی استان گیلان با استفاده از نشانگر مولکولی ریزماهواره بود. نمونه بافت باله دمی 147 مولد و پیش مولد فیل ماهی پرورشی در دو سایت پرورش ماهیان خاویاری (47 نمونه از مرکز بانک ژن و 100 نمونه از مرکز شهید بهشتی) در سال های 1399- 1397 جمع آوری شدند. DNA ژنومی جهت تکثیر جایگاه های ریزماهواره با استفاده از استات آمونیوم استخراج گردید. چهار جایگاه ریزماهواره (LS68، LS57، LS19 و LS39) جهت بررسی تنوع ژنتیکی در دو گروه از ماهیان مورد مطالعه تکثیر شد. از بین 147 نمونه فیل ماهی دو جمعیت مورد مطالعه، 198 آلل شناسایی شد (123 آلل در جمعیت مولدین بانک ژن و 75 آلل در جمعیت مولدین شهید بهشتی) که تمامی آن ها به صورت دو باندی بودند. تنوع ژنتیکی در دو جمعیت بانک ژن و مرکز شهید بهشتی به ترتیب 44/0 و 68/0 بود. نتایج نشان داد که مولدین مرکز شهید بهشتی از غنای آللی و تنوع ژنتیکی مناسب و مولدین بانک ژن از غنای آللی مطلوب ولی شاخص هتروزیگوسیتی کاهش یافته برخوردار بودند. شاخص تمایز ژنتیکی (FST) بین دو جمعیت 34/0 بود که نشان دهنده تمایز ژنتیکی پایین بین دو جمعیت مورد مطالعه بود. همچنین فاصله و شباهت ژنتیکی Nei بر اساس ماتریکس جمعیت به ترتیب، 491/1 و 225/0 بود، در حالیکه بر اساس آنالیز واریانس مولکولی (AMOVA) تنوع ژنتیکی بین دو جمعیت فیل ماهی مورد مطالعه 92 درصد و داخل جمعیت 8 درصد مشخص شد. مطالعه ژنتیکی جمعیت های فیل ماهی در دو مرکز مهم شیلاتی کشور توانست اطلاعات اولیه شرایط ژنتیکی ذخایر این ماهیان با ارزش را از نقطه نظر حفاظت ذخایر و نیز برنامه های مدیریتی آبزی پروری تجاری، فراهم سازد.