جهانی شدن، تشدید شهرنشینی و افول تنوع زبانی

پدیده جهانی شدن در عصر کنونی سبب بروز تحولات عمیق و گسترده‌ای در زندگی انسان‌ها شده است. بر اثر جهانی شدن و رشد سرمایه‌گذاری، روند حرکت نیروی انسانی به شهرها افزایش یافته و شهرنشینی تشدید شده است. شهرنشینی افزون‌بر تغییرات جمعیتی، تغییر در شیوه زندگی، نظام ارزشی و در یک کلام تحول فرهنگی افراد را نیز با خود به‌همراه دارد. مهم‌ترین عنصر فرهنگی که به‌علت شهرنشینی در جوامع چندفرهنگی از دست می‌رود، زبان است. هدف این مقاله پاسخگویی به این پرسش است که جهانی شدن چگونه از راه شهرنشینی بر تنوع زبانی تاثیر می‌گذارد؟ فرضیه مقاله این است که جهانی شدن با تشدید شهرنشینی به دو گونه بر زبان‌ها تاثیر منفی می‌گذارد و سبب افول تنوع زبانی می‌شود: نخست، از راه همانندسازی و ادغام مهاجران در جامعه جدید شهری؛ و دوم غرق شدن جمعیت میزبان در جمعیت مهاجر. این دو صورت از تاثیر شهرنشینی بر زبان در بستر تغییر «نگرش زبانی» گویشوران اتفاق می‌افتد. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که شهرنشینی به دلایل گوناگون با تغییر «نگرش زبانی» گویشوران زبان اقلیت یا محلی، موجب نگرش منفی گویشوران زبان محلی به زبان خود و نگرش مثبت به زبان معتبرتر می‌شود، و به انتقال ندادن بین‌نسلی یک زبان و حذف یا مرگ آن زبان منجر می‌شود. این مطالعه با تجزیه و تحلیل آمارهای گردآوری شده در پژوهش‌های کارشناسان و گزارش‌های رسمی یونسکو و دسا درباره تاثیر پدیده جهانی شدن بر تحولات زبان، و نیز پیامدهای جهانی رشد شهرنشینی و براساس چارچوب مفهومی جهانی شدن، شهرنشینی و تنوع زبانی انجام می‌شود. تاثیر شهرنشینی بر زبان‌ها نشان می‌دهد که چگونه این عامل می‌تواند در از بین رفتن تنوع زبانی عمل کند و عامل همگونی زبانی در جهان باشد.