معرفی فلور، شکل زیستی و کوروتیپ رستنی ها در کانون های گرد و غبار جنوب هورالعظیم و جنوب شرق اهواز

 خاورمیانه، ایران و ازجمله خوزستان در منطقه خشک جهان واقع شده اند و پدیده گرد و غبار جز ویژگی های این مناطق است. کانون های بحرانی گرد و غبار با وسعت حدود 350 هزار هکتار در استان خوزستان وجود دارند. این مناطق در قالب 7 محدوده مشخص می شوند که عبارتند از: جنوب هورالعظیم، شمال خرمشهر، شرق اهواز، جنوب شرق اهواز، محدوده بندر امام تا امیدیه، محدوده ماهشهر تا هندیجان و شرق هندیجان. هدف این پژوهش تهیه فهرست فلورستیک گونه های گیاهی، تعیین شکل های زیستی و پراکنش جغرافیایی گیاهان است.

فلور منطقه، از رویشگاه های طبیعی کانون های بحرانی گرد و غبار شماره 1، 2 (کانون هورالعظیم) و کانون شماره 4 (کانون جنوب شرق اهواز) منطقه اهواز در فصل بهار و تابستان سال 1398 جمع آوری شد. انتخاب این مناطق به علت طرح های نهالکاری، ویناس و مالچ نفتی اجرا شده در این کانون ها بود. پس از تعیین سطح قطعات نمونه به روش پلات های حلزونی ویتاکر، از روش نمونه برداری تصادفی سیستماتیک با ابعاد شبکه 200×150 متر استفاده شد. در مجموع تعداد 135 قطعه نمونه 100 متر مربعی پیاده گردید. در هر قطعه نمونه علاوه بر تعداد و پوشش سطحی، نام علمی گیاهان به تفکیک جنس و گونه مشخص و ثبت گردید.نمونه ها با استفاده از منابع گیاهشناسی تا سطح گونه شناسایی شدند.سپس پراکنش جغرافیایی و شکل زیستی آنها تعیین شد.

بررسی ها نشان داد که در منطقه مورد مطالعه 154 گونه گیاهی متعلق به 36 خانواده وجود دارد. بزرگترین خانواده های گیاهی منطقه،Chenopodiaceae (24 گونه)، Asteraceae (24 گونه) و Poaceae (22 گونه) است. از نظر شکل زیستی گونه های گیاهی منطقه براساس روش رانکایر به ترتیب 68 گونه تروفیت، 44 گونه همی کریپتوفیت، 21 گونه فانروفیت،15 گونه کامفیت و 6 گونه کریپتوفیت می باشند. در این پژوهش مشخص شد که سهم گونه های یکساله در منطقه 60 درصد و سهم گونه های چند ساله 40 درصد است. تحلیل پراکنش جغرافیایی گیاهان منطقه نشان داد که 54 گونه به ناحیه رویشی ایران- تورانی،40 گونه به ناحیه ایران- تورانی و صحارا- سندی، 18 گونه به ناحیه صحارا- سندی، 13 گونه به ناحیه رویشی ایران- تورانی، مدیترانه ای و صحارا- سندی (9/0 درصد)،10گونه به ناحیه ایران- تورانی و مدیترانه ای، 5 گونه به ناحیه مدیترانه ای و صحارا- سندی، 4 گونه به ناحیه ایران- تورانی، اروپا- سیبری و مدیترانه ای، 4 گونه به ناحیه ایران- تورانی، اروپا- سیبری و صحارا- سندی، 2 گونه جهان وطن، 2 گونه چند ناحیه ای و 2 گونه به ناحیه ایران- تورانی و اروپا- سیبری متعلق می باشد.

 در کانون های هورالعظیم و جنوب شرق اهواز خانواده های Chenopodiaceae، Asteraceae و Poaceae پراکنش بیشتری نسبت به سایر خانواده ها داشته اند. گونه های تروفیت و همی کریپتوفیت با فراوانی به ترتیب 68 گونه و 44 گونه نسبت به سایر اشکال زیستی فراوانی بیشتر دارند، همچنین این دسته از گونه ها توانستند در شرایط سخت اقلیمی، در منطقه مستقر شوند.