بررسی فرآیند اعمال آموزه امت اسلامی در مدینه النبی و مدینه الوصی

بررسی کارکردهای آموزه امت اسلامی در سنت جامعه ای که در آن پدید آمده، یکی از راه های کشف قابلیت های آموزه امت است؛ زیرا رویداد اجتماعی مشخص، در زمان و مکان و موقعیت خاص منحصر به فرد خود رخ می دهد. مدینه النبی و مدینه الوصی، بهترین گواه بر کارکردهای آموزه امت اسلامی است. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی، در جست وجوی پاسخی مناسب برای این پرسش است که پیامبر اکرم(ص) و امام علی(ع) برای اعمال مفهوم امت اسلامی چه رفتارهایی داشتند و چه دیدگاه های را تبیین نمودند. نتایج نشان می دهد در مدینه النبی، مفهوم امت سبب شد در سایه گسترش مشارکت همگانی، عدم تهییج احساسات ناشی از تعصبات جاهلی، غیرفعال کردن گسست های اجتماعی و تبدیل تهدید تعصبات به فرصت پی ریزی قواعد انسانی و کم رنگ شدن تمایزطلبی های افراطی، عدالت اجتماعی را تحقق بخشد؛ بنابراین می توان مدینه را فرانمای تاسیسی آموزه امت دانست. هم سان سازی امتیازات اجتماعی در زمینه اجتماعی، از مهم ترین دستاوردهای برآمده از آموزه امت در دوران حکومت امام علی(ع) در مدینه الوصی بود. در این زمینه، پیوند عدالت اجتماعی با تعادل اجتماعی، احیای عملی جایگاه حقوقی و اجتماعی گروه های مورد تبعیض، اصلاح نگرش های قومی-قبیله ای جامعه به نگرش فراقومی و فرامذهبی و آزادی اجتماعی به منظور کسب امتیازات اجتماعی، مهم ترین زمینه برای تحقق عینی امت در این دوران بوده است.