تنوع آگرومورفولوژیکی و فیتوشیمیایی و محتوای سیلیس در جمعیت های ایرانی دم اسب

گیاه دم اسب (Equisetum arvense L.)، به واسطه داشتن عنصر سیلیس، بطور گسترده در تولید محصولات گیاهی تقویت‌کننده ناخن و مو استفاده می‌شود.

تنوع آگرومورفولوژیکی، فیتوشیمیایی و محتوای سیلیس جمعیت‌های دم اسب صحرایی جمع‌آوری شده از ایران به همراه دو نمونه تجاری گیاه از روسیه و سوییس مورد بررسی قرار گرفت.

صفات مورفولوژیکی توسط خط کش و کولیس دیجیتال، چشم غیرمسلح و ترازوی دیجیتال اندازه‌گیری شدند. صفات فیتوشیمیایی توسط اسپکتروفتومتر و کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا همراه با طیف‌سنج جرمی ارزیابی شدند. محتوای سیلیس توسط طیف‌سنجی اشعه ایکس آنالیز شد.

حداکثر ارتفاع گیاه در جمعیت سراب مشاهده شد، در حالیکه بیشترین پهنای بوته و وزن خشک ساقه در جمعیت مرزن آباد مشخص شد. بیشترین محتوای تام فنلی و فلاونوییدی به ترتیب در نمونه روسیه و جمعیت مرزن آباد اندازه‌گیری شد. بر اساس نتایج کروماتوگرافی، محتوای ایزوکویرسیترین از 0/03 تا 3/05 میلی‌گرم بر گرم ماده خشک به ترتیب در نمونه روسیه و جمعیت مرزن آباد متغیر بود، در حالیکه محتوای سیلیس در بین نمونه‌ها از 30 تا 87/5 میلی‌گرم بر گرم ماده خشک به ترتیب در جمعیت چمستان و ایردموسی متغیر بود.

 در این مطالعه، جمعیت‌های مرزن آباد و سراب از نظر صفات مورفولوژیکی برتر بودند. جمعیت مرزن‌آباد از نظر صفات فیتوشیمیایی برتر بود که می‌تواند به خوبی در برنامه‌های حفاظتی، اهلی‌سازی و تولید انبوه گیاه مورد توجه قرار گیرد. در ارتباط با محتوای سیلیس، جمعیت ایردموسی به عنوان جمعیت برتر مشخص گردید که می‌تواند در تولید فرآورده‌های گیاهی تقویت‌کننده استخوان، مو و ناخن مورد بهره‌برداری تجاری قرار گیرد.