چالش های دسترسی و استفاده از خدمات توانبخشی برای افراد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم: مرور نظام مند

 یکی از ضروری ترین نیازهای افراد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم و خانواده هایشان، استفاده از خدمات توانبخشی جهت بهبود وضعیت عملکردشان در تعاملات اجتماعی و مهارت های ارتباطی است. با این حال، دسترسی و استفاده از خدمات توانبخشی چالش های زیادی را پیش روی افراد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم و ارایه دهندگان خدمات قرار می دهد. این مطالعه با هدف بررسی و مرور نظام مند چالش های دسترسی و استفاده از خدمات توانبخشی برای افراد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم انجام شد.

مطالعه حاضر از نوع مطالعه مروری نظام مند بود. این مطالعه، مقالات چاپ شده در بازه زمانی سال های 1389 تا 1400 به زبان فارسی و انگلیسی را در زمینه چالش های دسترسی و استفاده از خدمات توانبخشی، برای افراد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم مورد بررسی قرار داد. مقالات مرتبط با جست وجوی گسترده الکترونیکی در پایگاه های اطلاعاتی بین المللی شامل گوگل اسکولار، پاب مد، اسکوپوس، پروکویست، ساینس دایرکت، سید و مگیران، با استفاده از کلیدواژه های چالش، استفاده، دسترسی، توانبخشی، مراقبت بهداشتی و (اختلال طیف) اوتیسم در عنوان انتخاب شدند.

 در مرحله اول جست وجو 142 مقاله به دست آمد که پس از بررسی عناوین مقالات، 102 مقاله به علت غیرمرتبط و تکراری بودن کنار گذاشته شدند و 40 مقاله باقی ماند که درنهایت با بررسی چکیده مقالات و در نظر گرفتن ملاک های ورود، 14 مطالعه برگزیده شد. به طورکلی به علت ماهیت این اختلال، چالش های زیادی، هم برای افراد و هم برای جامعه در استفاده از خدمات توانبخشی وجود داشت. مهم ترین این چالش ها عبارت بودند از: هزینه های بسیار بالای ارایه خدمات، پوشش ناکافی بیمه، عدم مشارکت والدین در خصوص مراقبت های ارایه شده، در دسترس نبودن برخی از خدمات ضروری و مهم، عدم دسترسی به متخصصان اختلال طیف اوتیسم، نبود حمایت از سوی دولت، زمان های انتظار طولانی مدت، فقدان حمل و نقل، کمبود اطلاعات والدین در خصوص چگونگی دسترسی به خدمات مورد نیاز، ناهمگونی خدمات ارایه شده در مراکز مختلف، ناکارایی در تشخیص و غربالگری افراد دچار ناتوانی، نقص در نظارت بر توانبخشی، عدم هماهنگی بین مراکز اوتیسم، ساختار و تولیت خدمات اوتیسم و نیروی انسانی ارایه دهنده خدمات.

 یافته ها نشان داد افراد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم با چالش های متعددی در دسترسی و استفاده از خدمات توانبخشی روبه رو هستند. این مطالعه شواهدی را به منظور استفاده اثربخش از خدمات توانبخشی برای این افراد جهت بهبود خدمات توانبخشی، شرایط زندگی و درنهایت ارتقای کیفیت زندگی آن ها ارایه نمود. شناخت این چالش ها راهی روشن پیش روی سیاست گذاران، مدیران مداخله کننده و برنامه ریزان قرار خواهد داد تا با نگاهی دقیق تر به ظرفیت های موجود، نسبت به ارایه خدمات به افراد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم گام های موثرتری بردارند و برای رسیدن به وضعیت مطلوب تر، سازوکار لازم در زمینه سیاست گذاری و برنامه ریزی را اتخاذ و اجرا نمایندو با رفع چالش های شناسایی شده جهت اصلاح ساختارهای اجرایی توانبخشی اوتیسم و کمک به دست یابی به خدمات توانبخشی به عنوان یک حق انسانی گام هایی بردارند.