پژوهشی در تکوین و تحول آرامگاه های برجی پره دار در معماری اسلامی ایران مورد مطالعاتی: برج اظهر درگزین

آرامگاه ها و یادمان های تدفینی در فرهنگ، تمدن و معماری دوران اسلامی همواره جایگاه برجسته و والایی داشته اند و بخش اعظمی از روند تکامل معماری دوران اسلامی در آن ها قابل مشاهده و پیگیری است. آرامگاه برجی پره دار موسوم به امام زاده اظهر درگزین، از آثار شاخص آرامگاهی است که تاکنون به گونه جامعی ارزیابی نشده است. هدف پژوهش حاضر، بررسی ویژگی های ساختاری، عناصر تزیینی، نوآوری های معماری و تباردانی و هویت یابی شخص مدفون در بنا و هم چنین بررسی و تحلیل این یادمان به منزله یکی از معدود آرامگاه های برجی با نقشه و طرح پره دار و ستاره ای شکل و مقایسه آن با برخی بناهای مشابه است. پرسش هایی که بنیان پژوهش پیش رو را تشکیل می دهند عبارت اند از: 1 بنای موسوم به امام زاده اظهر در چه تاریخی و دوره ای احداث شده و قابل مقایسه با کدام آثار معماری مشابه است؟ 2 ویژگی ها، مشخصه ها و نوآوری های معماری و تزیینی بنا کدامند؟ 3 با توجه به اهمیت فراوان منطقه درگزین در دوران مختلف به خصوص در قرون میانی اسلام و ظهور شخصیت های برجسته سیاسی، دینی و...در این منطقه، شناخت هویت و کیستی شخص مدفون در مزار چگونه تبیین می شود؟ برآیند پژوهش نشان می دهد برج مقبره اظهر در نیمه یکم قرن هشتم هجری و در دوره تسلط ایلخانان (750 654ق)، به عنوان واپسین آرامگاه برجی با نقشه و طرح مضرس یا پره دار در تاریخ معماری اسلامی ایران و مطابق با الگوهای معماری و تزیینی رایج این عهد و تحت تاثیر برخی برج آرامگاه های نواحی شمالی و مرکزی ایران، به منظور دفن یکی از شخصیت های دینی برجسته منطقه درگزین، به نام شیخ شرف الدین درگزینی احداث شده است.