ارائه سناریوهای توسعه گردشگری تاب آور و پایدار متکی بر جامعه محلی با رویکرد آینده نگاری: مورد مطالعه تالاب بین المللی فریدونکنار

امروزه توسعه گردشگری در بسیاری از کشورهای در حال توسعه یکی از مسیرهای موثر برای توسعه اقتصادی و اجتماعی روستای محسوب می‌شود، اما با توجه به نقش مهم این صنعت در توسعه مناطق شهری و روستایی همواره موانع و مشکلاتی وجود دارد که مانع از توسعه پایدار آن می‌شود. تالاب بین‌المللی فریدونکنار که دارای پتانسیل گردشگری بالا به دلیل مراجعت هزاران پرنده مهاجر از مدارهای شمالی به این منطقه است، از نظر خدمات اکوسیستمی توسط جامعه محلی اداره می‌شود. بهره‌برداری نامتوازن و نامتعادل از خدمات اکوسیستمی تالاب بین‌المللی فریدونکنار، بدون آگاهی از توان تجدیدپذیری و آستانه‌ها، باعث تغییر وضعیت اکوسیستم می‌شود. برای دستیابی به گردشگری پایدار و تاب‌آور در منطقه مورد مطالعه، از مطالعات توصیفی- تحلیلی، اسنادی و پرسشنامه در چارچوب سناریونویسی MicMac استفاده گردید. در این پژوهش، ابتدا متغیرها و عوامل تاثیرگذار بر تاب‌آوری گردشگری با استفاده از مطالعات کتابخانه‌ای و همچنین نظر افراد صاحب‌نظر شناسایی شد که در قالب تحلیل محیطی قرار می‌گیرد. پس از شناسایی متغیرها، پرسشنامه ماتریس تحلیل اثرات بین نخبگان دانشگاهی که دارای تخصص و تجربه کافی پیرامون مسایل گردشگری تالاب بودند، توزیع گردید و خواسته شد تا در چارچوب ماتریس اثرات متقاطع، متغیرها را بر مبنای میزان تاثیرگذاری و تاثیرپذیری معین کنند. سپس امتیازها وارد ماتریس اثرات متقاطع شد تا تاثیرگذاری و تاثیرپذیری (مستقیم و غیرمستقیم) هرکدام از عوامل و متغیرهای زیرمجموعه آنان با دیگر عوامل سنجیده شود و به عنوان خروجی با مشخص نمودن نیروهای پیشران کلیدی، نمودارهای لازم به دست آید؛ همچنین پس از شناسایی نیروهای پیشران کلیدی، با واردکردن آنها در محیط نرم‌افزار MicMac، سناریوهای سازگار با گردشگری پایدار و تاب‌آور تالاب در چارچوب 11 عامل و 4 حالت ممکن تصور شده در طیفی از مطلوبترین تا نا‌مطلوب‌ترین وضعیت ممکن، در چارچوب سناریوهای ریسک، هدف و سیستم ارایه گردید. استخراج الگوهای مربوطه نشان‌دهنده ناپایداری سیستم مورد بررسی است که عامل اصلی آن فرای تصور نهادینه شده در خصوص سه رکن اساسی توسعه پایدار ریشه در توسعه نهادی دارد. به عبارت دیگر فقدان یک چارچوب معین برای رسیدن به توافق نهادی مهمترین عامل ناپایدارکننده فعالیت‌های گردشگری در حوزه مورد بررسی است.