بررسی اثر تاریخ کاشت بر مراحل فنولوژی، خصوصیات مورفولوژیکی، عملکرد و اجزای عملکرد کینوا (Chenopodium Quinoa L.)

کینوا گیاهی متعلق به خانواده آمارانتوس، جنس سلمه است. داشتن تنوع ژنتیکی و انعطاف پذیری گسترده، اجازه سازگاری در محیط های مختلف را به این گیاه می دهد. یکی از عواملی که باید هنگام معرفی یک گیاه در الگوی کشت هر منطقه مورد توجه قرار گیرد، تاریخ کاشت بهینه است. این عامل با اثر بر طول دوره رشد رویشی و زایشی ، می تواند بر عملکرد و کیفیت دانه کینوا موثر باشد. تاریخ کاشت یکی از موثرترین عوامل در تکمیل مراحل مختلف رشدی گیاه است. رعایت تاریخ کاشت مناسب باعث عملکرد اقتصادی بالاتر بدون صرف هزینه های اضافی خواهد شد و به گیاه اجازه خواهد داد که پتانسیل کامل رشدی خود را نشان دهد.

 به منظور مطالعه اثر تاریخ کاشت بر ویژگی های فنولوژیکی، مورفولوژیکی، عملکرد و اجزای عملکرد گیاه کینوا مطالعه ای با تاریخ های کاشت مختلف روی گیاه کینوا انجام شد. این مطالعه در مجتمع گلخانه ای جهاد کشاورزی شهرستان خلیل آباد از توابع استان خراسان رضوی، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و 12 تاریخ کاشت مختلف طی سال زراعی 97-1396 انجام شد. تیمارهای کشت از 15 اسفند و با فاصله هر 15 روز یک بار صورت گرفت.

 نتایج نشان داد که تاریخ های کاشت از نظر تعداد روز تا سبز شدن، چهار برگی، ظهور گل آذین، تغییر رنگ گل آذین و برداشت اختلاف معنی داری در سطح 99 درصد دارند. مدت زمان کاشت تا سبز شدن با افزایش میزان دمای محیط کاهش یافت. تاریخ کاشت 30 اردیبهشت بیش ترین و تاریخ کاشت 15 مرداد کم ترین تعداد روز را برای رسیدن به مرحله برداشت طی کرده اند. اثر تاریخ کاشت در سطح احتمال یک درصد بر تعداد دانه در بوته، وزن هزار دانه، وزن دانه تک بوته، عملکرد دانه، عملکرد زیستی و شاخص برداشت معنی دار بود. بیش ترین عملکرد دانه (2387 کیلوگرم در هکتار) در تاریخ کاشت 15 اسفند و کم ترین آن (75 کیلوگرم در هکتار) در تاریخ کاشت 30 اردیبهشت به دست آمد. بیش ترین عملکرد بیولوژیک (10964 کیلوگرم در هکتار) مربوط به تاریخ کاشت 15 اسفند و کمترین آن (3739 کیلوگرم در هکتار) مربوط به تاریخ کاشت 30 مرداد بود که با تاریخ کاشت 15 مرداد تفاوت معنی داری نداشت.

 به طور کلی نتایج نشان داد که تاریخ های کاشت مختلف از طریق درجه حرارت و طول روز متفاوت می توانند بر خصوصیات مورفولوژیکی، فنولوژیکی، عملکرد و اجزای عملکرد گیاه کینوا تحت شرایط آزمایش تاثیر معنی دار بگذارند. نتایج نشان داد که مرحله گلدهی و پرشدن دانه در گیاه کینوا جزء مراحل رشدی حساس این گیاه به دما است، زیرا افزایش دما به ویژه در مرحله گلدهی و گرده افشانی باعث افت شدید تعداد دانه و در نهایت کاهش شدید عملکرد دانه شد. بر اساس داده های این مطالعه بهترین تاریخ کاشت برای گیاه کینوا در منطقه خلیل آباد استان خراسان رضوی 15 اسفند و اول فروردین است.