بهینه سازی کود دامی و تراکم بوته در گیاه دارویی نعناع فلفلی (Mentha piperita L.) با استفاده از مدلسازی سطح- پاسخ

پیام:
نوع مقاله:
مقاله پژوهشی/اصیل (دارای رتبه معتبر)
چکیده:
سابقه و هدف

بهینه سازی مصرف کود و تراکم بوته از جمله راهکارهای زراعی برای بهبود کارایی مصرف نهاده ها و تخفیف آلودگی های زیست محیطی است. روش سطح- پاسخ (RSM) یکی از روش های آماری برای بهینه سازی نهاده ها است که میزان بهینه را بوسیله طرح مرکب مرکزی تعیین می کند. هدف از این مطالعه، تعیین میزان بهینه کود دامی و تراکم بوته برای عملکرد اندام های رویشی و اسانس گیاه دارویی نعناع فلفلی استفاده از مدلسازی سطح- پاسخ بود.

مواد و روش ها

این مطالعه با استفاده از طرح مرکب مرکزی با 13 تیمار و دو تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی 97-1396 انجام شد. سطوح بالا و پایین تراکم بوته (به ترتیب 10 و 15 بوته در متر مربع) و کود دامی (به ترتیب صفر (شاهد) و 70 تن در هکتار) به عنوان تیمار مدنظر قرار گرفتند. وزن تر و خشک ساقه، وزن تر و خشک برگ، وزن خشک کل و درصد اسانس در دو نوبت نمونه برداری و دو چین بعنوان متغیر وابسته مورد اندازه گیری قرار گرفتند و تغییرات آنها با استفاده از مدل رگرسیونی ارزیابی شد. به منظور ارزیابی کیفیت و بسندگی مدل از آزمون عدم برازش و آنالیز واریانس استفاده شد. معادله چند جمله ای درجه دوم کامل برای تعیین معنی داری مدل و اجزای مدل (خطی، درجه دو و اثر متقابل) و ضریب تبیین (R2) برای ارزیابی کیفیت مدل برازش شده مورد استفاده قرار گرفت.

یافته ها

نتایج نشان داد که اثر جزء خطی و درجه دو بر تمام صفات مورد مطالعه در مراحل اول و دوم نمونه برداری معنی دار بود. اثر متقابل کود دامی و تراکم بوته تنها بر صفات مورد مطالعه در مرحله دوم نمونه برداری معنی دار بود. آزمون عدم برازش در مورد هیچ-کدام از صفات معنی دار نشد که این امر نشان دهنده برازش مطلوب مدل رگرسیون درجه دو کامل بود. دامنه R2 برای صفات رویشی برابر با 62/84-39/70 درصد و برای عملکرد اندام های رویشی و درصد اسانس در چین های اول و دوم برابر با 06/63-36/27 درصد محاسبه شد. بالاترین عملکرد اندام های رویشی مشاهده شده و پیش بینی شده به ترتیب برای تراکم 5/12 بوته در مربع و 35 تن کود دامی در هکتار (13/755 گرم در مترمربع) و 15 بوته در مربع و 35 تن کود دامی در هکتار (92/319 گرم در مترمربع) به دست آمد. عملکرد اندام های رویشی در چین دوم بالاتر از چین اول بود. مقدار بهینه تراکم بوته و کود دامی و درجه مطلوبیت برای عملکرد زیست توده به ترتیب با 10 بوته در مترمربع و 23 تن در هکتار و 94/0 d= و برای عملکرد زیست توده و درصد اسانس، 10 بوته در متر مربع و 49 تن در هکتار و 96/0 d محاسبه گردید.

نتیجه گیری

 به طور کلی، بهینه سازی میزان مصرف منابع با استفاده از مدلسازی سطح-پاسخ می تواند به عنوان راهکاری مطلوب در تولید پایدار گیاهان دارویی جهت افزایش تولید و بهبود کیفیت مد نظر قرار گیرد.

زبان:
فارسی
صفحات:
33 تا 50
لینک کوتاه:
magiran.com/p2379761 
دانلود و مطالعه متن این مقاله با یکی از روشهای زیر امکان پذیر است:
اشتراک شخصی
با عضویت و پرداخت آنلاین حق اشتراک یک‌ساله به مبلغ 990,000ريال می‌توانید 70 عنوان مطلب دانلود کنید!
اشتراک سازمانی
به کتابخانه دانشگاه یا محل کار خود پیشنهاد کنید تا اشتراک سازمانی این پایگاه را برای دسترسی نامحدود همه کاربران به متن مطالب تهیه نمایند!
توجه!
  • حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران می‌شود.
  • پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانه‌های چاپی و دیجیتال را به کاربر نمی‌دهد.
دسترسی سراسری کاربران دانشگاه پیام نور!
اعضای هیئت علمی و دانشجویان دانشگاه پیام نور در سراسر کشور، در صورت ثبت نام با ایمیل دانشگاهی، تا پایان فروردین ماه 1403 به مقالات سایت دسترسی خواهند داشت!
In order to view content subscription is required

Personal subscription
Subscribe magiran.com for 50 € euros via PayPal and download 70 articles during a year.
Organization subscription
Please contact us to subscribe your university or library for unlimited access!