تاثیر نقوش تزیینی دوره ساسانی بر تزیینات نگارهای گیاهی- اسلیمی مساجد شاخص دوره آل بویه: مورد مطالعاتی نگاره های مسجد جورجیر، مسجد جامع نائین و مسجد جامع زواره

ایدیولوژی جوامع در شکل گیری آرایه های هنری تاثیر بسزایی دارند، در هنر اسلامی، نقوش گیاهی از جایگاه ویژه ای برخوردارند و بخش زیادی از تزیینات هنر اسلامی را به خود اختصاص داده اند. باور به تقدس و اساطیری بودن این نقوش از جمله باورهایی است که از دیرباز در اندیشه ایرانیان دیده می شود و پس از اسلام نیز در پیوند با حکمت اسلامی تداوم یافته است. با به قدرت رسیدن آل بویه، همراه با اندیشه های اسلامی - شیعی، شاهد رشد و شکوفایی اندیشه های ساسانی در هنر این دوره هستیم. آثار هنری شکل گرفته در این بستر، بازتاب عقاید و فرهنگ دوران قبل از خود هستند که در قالب نمادین درآمده اند. عناصر شناختی شکل دهنده به این بینش ها، با روش نگاره شناسی و مطالعه هم زمان اجتماعی قابل شناسایی است. پژوهش حاضر به دنبال بیان مفاهیم نهفته در نقوش گیاهی به کار رفته در هنر دوران آل بویه و تاثیرپذیری آن از اندیشه و هنر قبل از اسلام به منظور شناسایی باورهای مذهبی حاکم بر این دوران است. پرسش اصلی پژوهش در مورد چیستی و چرایی شباهت ها و تمایزات فنی و بصری نگاره های گیاهی در هنر آل بویه با هنر قبل از خود است. بدین منظور هدف از این پژوهش بررسی و بازنمایی نمادهای ایرانی در پیدایش نقوش و زمینه کاربرد آن ها در هنر اسلامی است. پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی با رویکرد نشانه شناسی به بررسی روند شکل گیری نقوش اسلیمی پرداخته است و بدین منظور نگاره های گیاهی مسجد جورجیر، مسجد جامع نایین و مسجد جامع زواره را مورد بررسی قرار داده است. نتایج نشان می دهد نقوش به کاررفته در تزیینات مساجد شاخص آل بویه بن مایه هنر ساسانی دارند و شاهد نگرش و عقاید ایرانی در شکل گیری نگاره های گیاهی- اسلیمی این مساجد هستیم. همراه با این تاثیرپذیری و شکل گیری فرهنگ اسلامی، هنرمندان مسلمان نقوش جدیدی خلق می کنند.