بررسی و ارزیابی نظر ابن عربی پیرامون آیات دال بر علم حادث الهی

صفات الهی به ویژه صفت علم، از جمله مهم ترین و در عین حال جدال بر انگیز ترین مسایلی است که متفکران بدان پرداخته اند. یکی از انحاء علم که در شریعت به خداوند نسبت داده شده علم حادث اختباری است. از یک سو حق تعالی در قرآن کریم خود را به این نحوه از علم خوانده، از سوی دیگر التزام به ثبوت ظاهر چنین معنایی مستلزم فسادهای متعدد ا ز جمله تغیر در ذات و صفات الهی است. از این رو اندیشمندان مسلمان در تفسیر این آیات، توجیهات مختلفی را بیان کرده اند. ابن عربی به عنوان یکی از بر جسته ترین اندیشمندان مسلمان در باب این آیات تفاسیری را اریه داده است. این پژوهش که به روش توصیفی تحلیلی نگاشته شده، می کوشد با بررسی آثار ابن عربی و شارحانش، دیدگاه محی الدین در باب استناد علم حادث به حق تعالی را تبیین و ارزیابی کند. حاصل این بررسی ها چنین است که ابن عربی سه تفسیر پیرامون علم حادث مطرح کرده است. از این تفاسیر، او به دو تفسیر صراحتا اشاره کرده و تفسیر سوم بر اساس اشارات، مبانی و تصریحات برخی شارحان وی به دست می آید. به نظر می رسد در میان این سه تفسیر، تفسیر دوم او (استناد علم  به مظهر تام حق تعالی) نه تنها از دو تفسیر دیگر بلکه از تمام تفاسیری که تاکنون ارایه شده، برتر بوده و همچنین مطابق روایات نقل شده از ایمه معصومین b نیز می باشد.