بررسی کیفیت و مقدار آلودگی ته نشست های سطحی رود کارون در بخشی از بازه شهری اهواز

رود کارون یکی از محیط های ته نشستی مهم آبخیز کارون بزرگ است که پذیرای مقدار فراوانی از انواع آلاینده های نفتی، صنعتی، فاضلاب شهری و پس آب کشاورزی است. از طرفی شرایط فیزیک و-شیمیایی حاکم بر آن که ناشی از تغییر در آب گذری و ریخت شناسی آن است، شرایط جذب عنصرهای فلزی سمی و تراز های مختلف آلایندگی را برای آب زیان و بهره برداران و چرخه ی غذایی آن ها فراهم آورده است. بازه ی شهری اهواز (پل پنجم تا کوی سید خلف) با هدف تعیین غلظت هفت عنصر فلزی سمی (As، Cu، Cr، Cd، Zn، Pb و Ni) و تراز های آلودگی ناشی از آن ها برای این پژوهش مشخص شد. راه برد نمونه برداری از نوع دیده گرایی (تعین گرایی) و از محل کانون های شناسایی شده تعیین، و 21 نمونه از ته نشست های سطحی رود (10-0 سانتی‏ متر) با دستگاه نمونه بردار دست نخورده برداشته شد. ته نشست ها پس از مراحل آماده سازی با دستگاهICP- MS  تجزیه شد. غلظت عنصرها نسبت به تراز بمعیار آن ها در ته نشست های آب شیرین (ISQGs, PEL, SEL) مقایسه، و تراز خطر آلودگی و منطقه ی خطر به دست آمد. عامل غنی شدگی برای تعیین مقدار عبور غلظت عنصرهای فلزی سمی از تراز مبنا محاسبه شد. ضریب تغییر غلظت غالب عنصرها نشان دهنده ی سهم آلاینده های انسانی در افزایش تمرکز آن ها در ته نشست ها داشت. ترتیب غنی شدگی عنصرها Zn> Cu> Ni > As > Cr=Pb> Cd  در ته نشست های سطحی بود. ته نشست های سطحی کارون به ویژه از پل کیان پارس تا پل پنجم برای Cr در شرایط پرخطر بود، و غلظتی بیش از تراز PEL (90 mg kg -1) داشت. غلظت Ni در ته نشست ها در بازه پژوهش فراتر از حد بمعیار ISQG، PEL به ویژه SEL (50 mg kg -1) بود. همه ی آب زیان و بهره برداران از رودخانه ی کارون در بازه پژوهش در برابر خطر مسمومیت شدید ناشی از آلودگی نیکل اند. این شرایط در حالی است که فاضلاب های زه کش شده در بازه پل کیان پارس تا پل سیاه و پل نادری تا پل هشتم، بیش ترین نقش در آلودگی کارون داشته است. کنش های پیش گیرانه و مهارکننده ی آلاینده ها از منشا و روش های خنثاسازی و حذف آلاینده ها از ته نشست های رودخانه کارون توصیه می شود.