مبانی فقهی انقلاب مشروطه در اندیشه سیاسی آیت الله نائینی

انقلاب مشروطه در ایران یکی از اتفاق های مهم تاریخ معاصر ایران است که تاثیرات چشم گیری را در مناسبات سیاسی و اجتماعی ایران رقم زده و تحولات عینی و ذهنی مهمی را به دنبال داشته است.پژوهش پیش رو با استفاده از روش تعاملی جان استوارت هیوز درصدد پاسخ به این سوال است که آیت الله نایینی با توسل به کدام قواعد فقهی در جهان تشیع، به دفاع از انقلاب مشروطه پرداخته است؟ یافته های پژوهش نشان می دهد نایینی به دلیل قرار گرفتن درون یکسری از زمینه های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی عصر مشروطه و با استفاده از چهار قاعده فقهی، اصل حریت، وجوب امربه معروف و نهی از منکر، وجوب مبارزه با ظلم و وجوب نفی سلطه بیگانه به مبارزه با حکومت قاجار پرداخته و از انقلاب مشروطه در ایران دفاع کرده است. مهمترین پیامد این کنش گری را می توان در بعد عملی برقراری حکومت مشروطه بر پایه مجلس شورای ملی وقانون اساسی دانست و در بعد نظری تحول فقه سیاسی شیعه و مشروعیت یافتن نقش مردم در حکومت بیان کرد.