بررسی اثر عوامل محیطی روی صفات بیومتری ناحیه سر و گردن اسب های تروبرد استان گلستان

بیومتری برخی شاخص های بدن می تواند مشخصه ای برای یک نژاد خاص باشد. در میان این ویژگی ها می توان، به شاخص های سر و گردن اسب اشاره کرد. این شاخص ها، علاوه بر این که در نژاد های مختلف اسب تفاوت هایی را با یکدیگر نشان می دهند، در عملکرد و زیبایی حیوان نیز تاثیر‏گذار هستند. بلند بودن طول سر و گردن در اسب‏ ها، باعث انعطاف پذیری حیوان شده و قابلیت عملکردی آن را افزایش می‏ دهد. شرایط پرورش، سن، جنس و تغذیه اسب‏ ها، عوامل مهمی برای صفات ساختار بدن هستند.

هدف از این تحقیق، بررسی اثر عوامل محیطی بر صفات بیومتری ناحیه سر و گردن اسب های تروبرد استان گلستان بود. بدین‏ منظور، صفات نواحی سر و گردن 105راس اسب نژاد تروبرد به ‏صورت تصادفی مورد اندازه ‏گیری قرار گرفتند. اسب‏‏ های مورد مطالعه قرار گرفته شده در مجموع، شامل 66 نریان و 39 مادیان دارای سنین 2 تا 4 سال بودند. اسب‏ های متعلق به شهرستان‏های گنبدکاووس، آق‏قلا و بندرترکمن به ‏ترتیب 61، 24 و 20‏راس بودند. بر اساس استاندارد سان‏جیاکومو و با استفاده از متر نواری خصوصیات بیومتری متعلق به 13صفت از نواحی سر و گردن اسب‏ ها شامل طول‏ سر، طول‏ گوش، فاصله چشم‏ ها، فاصله گوش تا چشم، فاصله چشم تا انتهای فک ‏پایین، فاصله چشم تا دهان، پهنای‏ فک، محیط‏ پوزه، محیط ابتدای گردن، محیط وسط گردن، محیط انتهای گردن، طول خارجی گردن و طول داخلی گردن مورد اندازه‏ گیری قرار گرفتند. آمار توصیفی، تجزیه واریانس و مقایسه میانگین‏‏ های حداقل مربعات به ‏ترتیب و با استفاده از رویه Means، روش مدل‏ های خطی عمومی (GLM) و آزمون توکی-کرامر در سطح معنی‎داری 5% توسط نرم‏افزار آماری SAS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

یافته‏ ها: 

پس از آنالیز داده‏ ها، نتایج این پژوهش نشان داد که صفات طول‏ سر، فاصله چشم‏ ها، محیط ‏پوزه، محیط ابتدای گردن، محیط انتهای گردن و طول‏ خارجی گردن پراکندگی و ضریب تغییرات کمتری در مقایسه با سایر صفات داشتند. در این تحقیق، بیشترین و کمترین ضریب‏ تغییرات به ‏ترتیب برای صفت عرض‏ فک (14/68%) و صفت طول‏ سر (4/29%) برآورد شد. مقایسه میانگین های حداقل مربعات نشان داد که، سن روی صفات فاصله بین گوش تا چشم (05/0>p) و محیط ابتدای گردن (0/01>p)، جنس روی صفات فاصله بین چشم ها (0/05>p)، عرض فک (0/01>p)، محیط پوزه (0/01>p)، محیط انتهای گردن (0/01>p)، محیط وسط گردن (0/01>p) و محیط ابتدای گردن (0/01>p) و منطقه پرورش روی صفات طول سر (0/01>p)، فاصله بین چشم ها (0/05>p)، عرض فک (0/05>p)، محیط پوزه (0/05>p)، محیط انتهای گردن (0/01>p)، محیط وسط گردن (0/01>p)، محیط ابتدای گردن (0/01>p) و طول بالای گردن (0/01>p)  اثر معنی ‏دار داشت.

به‏ طور کلی نتایج این بررسی نشان داد که، مقادیر صفات بیومتری نواحی سر و گردن اسب‏ های تروبرد بیشتر از سایر اسب‏ های ایرانی بود و عوامل محیطی سن، جنس و منطقه پرورش بر روی این صفات موثر بودند. نتایج این تحقیق می‏ تواند شاخص مناسبی برای مقایسه، انتخاب‏ و اصلاح‏ نژاد اسب‏ های تروبرد باشد.