ارزیابی تنوع در میزان و ترکیبات تشکیل دهنده اسانس اکوتیپ های مختلف رازیانه (.Foeniculum vulgare Mill)

رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.) یک گیاه دارویی و صنعتی با کاربردهای مختلف غذایی و دارویی است. در این مطالعه درصد اسانس برگ و ترکیب های آن در 11 اکوتیپ رازیانه جمع آوری شده از مناطق مختلف جغرافیایی ایران مورد بررسی قرار گرفت. درصد اسانس برگ های رازیانه از 0/47 درصد (اکوتیپ خاش) تا 1/58 درصد (اکوتیپ ساری) متغیر بود. درصد اسانس برگ همبستگی مثبت و معنی داری با درصد آلفاپینن (*0/72=r)، سابینن (*0/61=r)، استات فنچیل درونی (*0/64=r)، فنچون (*0/70=r) و جرماکرون D  (*0/73=r)  داشت. اصلی ترین ترکیب موجود در اسانس برگ ترانس آنتول، لیمونن و فنچون بودند. ترانس آنتول از 30/36درصد (اکوتیپ ساری) تا 56/67 درصد (اکوتیپ قزوین) متغیر بود و با درصد آلفاپینن و جرماکرون D همبستگی منفی داشت. مقدار لیمونن از 15/48درصد (اکوتیپ فسا) تا 22/79درصد (اکوتیپ محلات) و مقدار فنچون از 1/34 درصد (اکوتیپ سردشت) تا 9/72 درصد (اکوتیپ فسا) متغیر بود. تجزیه به عامل ها نشان داد که شش عامل اصلی و مستقل 89/91 درصد از تغییرات کل داده ها را توجیه نمودند. تجزیه خوشه ای با استفاده از روش وارد با احتمال صحت 100 درصد اکوتیپ های مورد بررسی را در پنج خوشه مجزا گروه بندی کرد. بنابراین پیشنهاد می شود که در برنامه های اصلاحی آینده از طریق تلاقی بین اکوتیپ های برتر و آزمون نتاج و انتخاب اکوتیپ های برتر، نسبت به تولید اکوتیپ های دارای کیفیت مطلوب اسانس اقدام شود.