طراحی الگوی ساختار اختلالات روان تنی بر اساس توانمندی شناختی، انواع زمان صبحگاهی- عصرگاهی و نظام های مغزی/رفتاری با میانجی گری تنش ادراک شده در زنان مبتلا به دردهای مزمن

اختلالات روان تنی از جمله مشکلات ناشی از عوامل تنش زای زندگی است. هدف پژوهش حاضر ارایه الگوی ساختار اختلالات روان تنی بر اساس توانمندی شناختی، انواع زمان صبحگاهی-عصرگاهی و نظام های مغزی/رفتاری با میانجی گری تنش ادراک شده در زنان مبتلا به دردهای مزمن شهر اهواز می باشد. 

پژوهش حاضر، از نوع توصیفی-همبستگی است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه زنان دارای دردهای مزمن است که در سال 1399 در مراکز درمانی شهر اهواز در حال درمان بودند. نمونه آماری شامل 200 تن از زنان دارای دردهای مزمن شهر اهواز بودند که به روش نمونه گیری هدفمند و دردسترس انتخاب شدند. زنان شرکت کننده دارای بیش از3  سال دردهای بدنی بوده که با روش درمان پزشکی بهبود نیافته و تشخیص اختلال روان تنی داده شده است. جمع آوری داده ها با پرسشنامه جمعیت شناختی، مولفه شکایات روان تنی (psychosomatic complaints)، از "اندازه گیری های سلامت روان موهر" (Mental Health Measurements)، "پرسشنامه توانایی های شناختی نجاتی" (Nejati Cognitive Abilities Questionnaire)، " انواع زمان صبحگاهی- عصرگاهی هورن و استرنبرگ" (Morningness- Eveningness Types Horne & Ostberge)، "پرسشنامه نظام های مغزی /رفتاری" (Brain/Behavioral Systems Questionnaire) و "مقیاس تنش ادراک شده" (Perceived Stress Scale) انجام شد. روایی ابزار ها با اکتفا به مطالعات پیشین و پایایی به روش همسانی درونی با محاسبه ضریب آلفا کرونباخ انجام شد. تحلیل داده ها در نرم افزارهای اس پی اس اس نسخه 24 و آموس نسخه 24 انجام شد.

الگوی معادلات ساختاری نشان داد توانمندی شناختی و تنش ادراک شده بصورت مستقیم با اختلالات روان تنی (33/0=β)، همبستگی دارد. همچنین توانمندی شناختی (40/0=β)،  انواع زمان صبحگاهی-عصرگاهی (16/0-=β) و نظام بازداری رفتاری (29/0=β)، از طریق تنش ادراک شده با اختلالات روان تنی همبستگی دارد. در حالیکه نظام فعالساز رفتاری چه با اختلالات روان تنی به صورت مستقیم و چه از طریق تنش ادراک شده به صورت غیرمستقیم، همبستگی ندارد.

اختلالات روان تنی از طریق توانمندی شناختی، انواع زمان صبحگاهی-عصرگاهی و نظام بازداری رفتاری با میانجی گری تنش ادراک شده، پیش بینی می شود. پیشنهاد می شود با آموزش های موثر و درمان تنش ادراک شده، به بهبود علایم اختلالات روان تنی و دردهای مزمن کمک نمود.