ارزیابی بیوشیمیایی و مولکولی شماری از ژنوتیپ های لوبیا (Phaseolus vulgaris L.) در شرایط تنش خشکی

تنش خشکی، یکی از تنش های مهم غیرزیستی برای گیاهان از جمله لوبیا است؛ چراکه رشد، توسعه و عملکرد گیاه را تحت تاثیر قرار می دهد؛ بنابراین شناسایی ژنوتیپ های متحمل به تنش خشکی، بسیار ضروری است. یکی از راه های موثر در شناسایی ژنوتیپ های متحمل به تنش خشکی، بررسی بیوشیمیایی و بیان نسبی ژن های دخیل در تنش خشکی است. بدین منظور، پژوهش حاضر بر روی شماری از ژنوتیپ های لوبیا شامل خمین، COS-16، D81083 و KS-10012، به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی انجام شد. تنش خشکی در سطوح تنش شدید (25% ظرفیت زراعی)، تنش ملایم (75% ظرفیت زراعی) و آبیاری نرمال (100% ظرفیت زراعی) اعمال شد و سپس صفات محتوای نسبی آب برگ، نشت الکترولیت ها، پرولین، مالون دی آلدهید و بیان ژن های NCED، CDPK1، PIP1 و NAC مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بیشترین و کمترین میزان صفت نشت الکترولیت ها، به ترتیب به ژنوتیپ های خمین به میزان 66/77% و COS-16 به میزان 25% تعلق داشت. بیشترین میزان محتوای نسبی آب برگ، در ژنوتیپ COS-16 در تنش ملایم به میزان 66/80% و کمترین میزان آن، در ژنوتیپ خمین در تنش شدید به میزان 66/46% اندازه گیری شد. روند افزایشی میزان پرولین در تمامی ژنوتیپ ها، از آبیاری 100% ظرفیت زراعی نسبت به تنش ملایم و تنش شدید مشاهده شد. همچنین روند افزایشی میزان مالون دی آلدهید در تنش شدید نسبت به شاهد مشاهده شد؛ از طرفی، ژنوتیپ خمین با داشتن بیشترین میزان مالون دی آلدهید، رتبه a و ژنوتیپ COS-16 با داشتن کمترین میزان مالون دی آلدهید، رتبه f را با در نظر گرفتن آزمون توکی به خود اختصاص دادند. افزایش نسبی بیان ژن NCED، NAC  و CDPK1 در تنش شدید نسبت به تنش ملایم و  بیان نسبی متفاوت ژن PIP1 نیز در سطوح مختلف تنش (%75 و 25% ظرفیت زراعی) مشاهده شد. به طورکلی، از نتایج به دست آمده از اندازه گیری صفات می توان چنین استنباط کرد که در میان ژنوتیپ های مورد بررسی، ژنوتیپ COS-16 بیشترین و ژنوتیپ خمین کمترین میزان تحمل نسبت به تنش خشکی را دارا می باشند.