تحلیلی بر آسیب پذیری سرمایه های معیشتی خانوارهای روستایی در سیل شهرستان آق قلا

وقوع فزاینده حوادث فاجعه بار به خصوص وقوع سیل یکی از مهمترین نگرانی ها در دهه های اخیر بوده و تاثیر آن بر ساکنان نواحی سیل زده نامتناسب و ساکنان نواحی روستایی به خاطر وابستگی به معیشت کشاورزی صدمات فراوانی می بینند. این مطالعه سعی دارد تاثیر سیل بر سرمایه های معیشتی خانوارهای روستایی را تحلیل نماید. پژوهش از نوع کاربردی و روش آن توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر پیمایش بوده و جامعه آماری آن را خانوارهای ساکن در 8 روستای شهرستان آق قلا تشکیل می دهد و 346 خانوار به عنوان حجم نمونه با فرمول کوکران تعیین گردید. به منظور تحلیل آسیب پذیری سرمایه های معیشتی از 43 متغیر در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، فیزیکی، طبیعی و انسانی در قالب طیف لیکرت استفاده شد. ابزار جمع آوری داده ها مبتنی بر پرسشنامه محقق ساخته که روایی محتوایی آن توسط اساتید و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ برابر 89/0 به دست آمده است. پرسشنامه ها با کمک آزمون های آماری فریدمن، کای اسکویر و کروسکال والیس در محیط نرم افزاری SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. یافته ها نشان می دهد که کشاورزی منبع اصلی درآمد این منطقه است و سیل بر سرمایه معیشتی مانند زمین، آبیاری، دام ها، واحدهای مسکونی، زیرساخت ها و فرصت های شغلی تاثیر نامطلوب گذاشته و منابع درآمدی را تضعیف نموده است. نتایج آزمون فریدمن بیانگر آن است که بیشترین آسیب پذیری به ترتیب درباره سرمایه های فیزیکی، اقتصادی، انسانی، اجتماعی و طبیعی بوده است. استراتژی همکاری بخش های دولتی و خصوصی می تواند به مقاومت سیل زده ها کمک کند. علاوه بر این، ایجاد سیستم هشدار سریع و ظرفیت سازی برای مقابله با بلایا مفید خواهد بود و این اقدامات باید در مناطق مستعد سیل انجام شود.