دلالت های چندگانه، چالشی برای مطالعات خاطره شناختی با تکیه بر سه مفهوم «خاطره»، «خاطرات» و «خاطره نویسی»، مفاهیم کلیدی زندگی نوشت های شخصی خاطره سرشت

زندگی‌نوشت‌های شخصی خاطره‌سرشت به معنای ژانری مشتمل بر انواع نوشتارهای مشتمل بر روایت‌های واقع‌گرایانه از زندگی «من» در گذشته، یکی از رایج‌ترین شاخه‌های فرعی زندگی‌نگاری ایرانیان را در دوره معاصر شکل داده است. نظر به فزونی آثار حاصل، برخی پژوهشگران طی دهه‌های اخیر، در پی شناخت چیستی و چگونگی آنها، به پژوهش درباره اهداف، انواع، ساختارها و شیوه‌ها روی آورده‌اند؛ اما کمتر می‌توان این تلاش‌ها را در حصول نتیجه‌ای روشن و مطلوب موفق دانست. به نظر می‌رسد یکی از عوامل این کاستی، وجود چندگانگی دلالت‌های معنایی و ابهام در شناخت مفاهیم متداول و اساسی گستره زندگی‌نوشت‌های شخصی خاطره‌سرشت باشد. نبود درک همسان و چندگانگی دلالت‌های معنایی درخصوص مفاهیم پایه در مباحث خاطره‌شناختی، چنان مبهم، ناشناخته و غیردقیق است که حتی سه مفهوم اساسی و متداول «خاطره»، «خاطره‌‌نویسی‌« و «خاطرات» را نیز شامل می‌شود و کمتر می‌توان در میان دیدگاه های محققان مختلف و حتی از قلمی واحد، به اظهارنظری همسان و ثابت اشاره کرد. درک هم‌زمان از اصطلاح «خاطره» به‌منزله موجودی اصالتا ذهنی، موجودی با ساخت عینی، نوعی نوشتار، نوشتاری مبتنی بر روایت‌های شخصی، در مفهوم فعلی، به معنای رویداد، برشی از زندگی و گستره‌ای از معارف بشری، حاکی از دلالت‌های چندگانه این مفهوم‌ است. اصطلاح «خاطره‌نویسی» نیز دلالت‌هایی مبهم و چندگونه شامل عمل ثبت خاطرات، یکی از انواع نوشتار و مفهوم کلی ثبت رویدادهای زندگی فردی را دارد. اصطلاح «خاطرات» نیز باوجود بداهت ظاهری، چندان قطعی و تعیین‌کننده نیست و مفاهیم متعددی را در جمع‌ خاطره‌ها، ‌گزارشی از زندگی به شیوه خاطره‌نویسی و نیز انواع نوشتاری حاوی زندگی فردی ایفا می‌کند. به نظر می‌رسد تنها با بازشناخت انواع نوشتارهای خاطره‌سرشت، بتوان در راستای رفع ابهامات موجود و تصریح در دلالت‌های مفاهیم این عرصه گسترده از دانش مدرن گام برداشت. این مقاله به روش کتابخانه‌ای از میان روش‌های تحلیل کیفی و بررسی انتقادی و تطبیقی نوشتارهایی فراهم آمده است که تا کنون در این موضوع به نگارش درآمده‌اند.