تبیین ماهیت برنامه درسی روئیدنی و استنتاج دلالت های آن در برنامه درسی

برنامه آموزشی و تربیتی به عنوان محور فعالیت تربیتی، برای دوره حساس کودکی از اهمیت و ظرافت خاصی برخوردار است. دو نوع نگاه بر طراحی برنامه درسی حاکم است که نقش منفعل و پذیرنده به متربی می دهد یا نقش فعال و عامل برای او قایل است، لذا پرداختن به ماهیت هر برنامه اولین و مهمترین بخش برنامه ریزی محسوب می شود. برنامه درسی روییدنی به عنوان برنامه ای که به علایق کودک احترام می گذارد و مبتنی بر نیازهای کودک طراحی می شود محسوب می شود.

 هدف پژوهش تبیین ماهیت برنامه درسی روییدنی و استنتاج دلالت های برنامه درسی مرتبط با آن است. برای این منظور با بهره گیری از روش تحلیل مفهومی از نوع تفسیر مفهوم که یکی از روش های رویکرد کیفی است، در ابتدا مبانی فلسفی این برنامه مورد بررسی قرار گرفت، سپس با ریشه شناسی و بررسی واژه روییدنی و استخراج حوزه های معنایی مترادف و متضاد آن و نیز تحلیل مفهوم برنامه درسی ازپیش تعریف شده، به تبیین ماهیت برنامه درسی روییدنی پرداخته شد. نمونه گیری مورداستفاده در این پژوهش از نوع هدفمند است؛ چراکه به بررسی اسنادی پرداخته می شود که در فهم مسایل پژوهش و پدیده محوری مطالعه موثر هستند، لذا به جستجوی 250 سند معتبر ملی و بین المللی (ازجمله کتب، مقالات، دایره المعارف ها و...) در حوزه برنامه درسی روییدنی و نظریه نوخاسته گرایی پرداخته شد، سپس 80 سند که در نشریات علمی پژوهشی معتبر به چاپ رسیده بودند مورداستفاده و فیش برداری قرار گرفتند، سپس براساس نظرات متخصصان برنامه ریزی درسی و فلسفه تعلیم و تربیت، اعتبار آن ها مورد تایید قرار گرفت.

یافته های پژوهش بیانگر آن است که برنامه درسی روییدنی به صورت پدیده ای منعطف، پویا و مارپیچ چندبعدی با سطح مقطع های متفاوت ظهور می کند به طوری که کاملا بدیع بوده و دایما درحال توسعه و تحول است. این برنامه توانایی اثرگذاری روی اجزاء درگیر در برنامه ازجمله یادگیرنده، مربی و محتوا را دارا است، به گونه ای که خود مربی در طی فرآیند این برنامه یاد می گیرد. همچنین آگاهی و یادگیری نیز پدیده ای غیرمنتظره و غیرقابل پیش بینی هستند؛ یعنی چیزی افزون بر دانش مجموع اجزاء سیستم درگیر در فرآیند یادگیری است.

در رابطه با مبانی فلسفی این برنامه از حیث هستی شناختی یعنی مکتب نوخاسته گرایی نتایج کاملا بدیعی در رابطه با یادگیری و آگاهی حاصل شد که برخی از آن ها را می توان در پژوهش جونز و نیمو، استیسی، نیو و کوچران یافت ولی شیوه دریافت اطلاعات آن ها استنتاج از مبانی نبوده است.