تحلیل عملکرد صادقی بیگ افشار در میدان هنر صفوی بر اساس رابطه دوسویه منش و میدان (نیمه دوم سده دهم هجری)

در نیمه دوم سده دهم هجری/شانزدهم میلادی، با روی‏گردانی شاه ‏تهماسب صفوی از میدان هنر، حمایت درباری از هنر و هنرمندان به حداقل خود رسید و حوادث سیاسی پس از مرگ شاه ‏تهماسب نیز بر پیچیده ‏گی اوضاع افزود. شرایط پیش ‏آمده صادقی ‏بیگ افشار، نقاش، شاعر و کتابدار کتابخانه سلطنتی صفویان را وادار کرد تا به فراخور روابط جدید حاکم بر میدان فرهنگ، استراتژی مناسبی را درپیش گیرد. این استراتژی روی ‏آوردن به منش شخصی‏ و اتکا به فردیت خویش بود. پژوهش‏ حاضر ضمن توجه به زمینه تاریخی و تحولات اجتماعی موثر در هنر صفوی نیمه دوم سده دهم/شانزدهم، به مناسبات مابین کنشگران عرصه فرهنگ، انگیزه ‏های احتمالی شخصی هنرمند، و یا تاثیر روابط مذکور در عملکرد نهایی وی تاکید داشته است. هدف اصلی، شناخت رابطه میان عملکرد هنرمند (در اینجا صادقی‏ بیگ) و نیروهای موثر در صحنه هنر نیمه دوم سده دهم/شانزدهم است. درنتیجه، عملکرد خاص هنرمند در رابطه با گفتمان حاکم بررسی و بازشناسی شده است. برای تقویت مفاهیم مذکور به عملکرد هنرمندان هم ‏عصر صادقی چون آقارضا و علی‏رضا عباسی نیز مختصرا پرداخته شده است. برای یافتن این رابطه و ترسیم مختصات آن، منابع و اسناد تاریخی درجه اول تحلیل و تفسیر شده ‏اند. لذا ماهیت این پژوهش کیفی و تاریخی است و با روش توصیفی تبیینی، به تحلیل عملکرد ویژه‏ و نمادین صادقی‏ بیگ در جریان تغییرات اجتماعی و سیاسی آن دوران پرداخته است. رویکرد تحلیلی مورد استفاده در تفسیر متن‏ ها، گزارش ‏ها و عملکردها در این مقاله مبحث جامعه ‏شناسی رابطه ‏گرایانه پی‏یر بوردیو است. این رویکرد سبب شد تا دریابیم روابط موجود در میدان هنر و فرهنگ صفوی در نیمه دوم سده دهم/ شانزدهم به گونه ‏ای بود که کنشگران حاضر در آن را وادار می‏کرد تا براساس منش (عادت‏ واره) شخصی‏شان و میزان سرمایه نمادینی که در اختیار داشتند، دست به انتخاب استراتژی‏ مناسب با مقتضیات میدان بزنند و در این راستا از قوانین حاکم بر میدان‏ سیاست و قدرت نیز تبعیت می ‏کردند.