بررسی دیدگاه فلسفه اخلاقی عضدالدین ایجی

مشهور دیدگاه اخلاقی ایجی را مانند دیگر اشاعره در زمره نظریه امر الهی می‌دانند؛ اما وی، حسن و قبح اخلاقی را منحصر در حسن و قبح به معنای استحقاق مدح و ذم شارع نمی‌داند و به معنای نقص و کمال و مصلحت و مفسده داشتن نیز می‌پذیرد، بنابراین، می‌توان وی را بر اساس معنای حسن و قبح شرعی، غیرواقع‌گرا و بر اساس معنای حسن و قبح عقلی، واقع‌گرا معرفی کرد. او ارتباط منطقی میان معانی حسن و قبح اخلاقی قایل نیست، اما برهان‌پذیری را در حسن و قبح عقلی می‌پذیرد. به نظر می‌رسد وی راه شناخت معانی گوناگون حسن و قبح اخلاقی را بیان نکرده است و دلیل او بر ارتباط منطقی نبودن میان معانی یادشده، مخدوش به نظر می‌رسد زیرا او اجبار الهی را دلیل این عدم ارتباط می‌داند درحالی‌که می‌توان با ابتنای اراده تشریعی خدا بر اراده تکوینی وی، ارتباط منطقی را تبیین کرد.