بررسی تاثیر صنایع موجود و در دست احداث شهر اراک بر کیفیت هوای شهر با استفاده از مدل ADMS

اراک یکی از هشت کلان شهرآلوده ایران به حساب می آید که آلودگی آن عمدتا تحت تاثیر فعالیت صنایع مختلف مستقر در شهر یا حومه آن می باشد. با استفاده از مدل‏سازی آلودگی هوا می‏ توان اثر انتشار ذرات معلق و گازهای ناشی از فعالیت‏های صنایع مختلف را بر محیط زیست منطقه را برآورد نمود. این تحقیق سعی در بررسی تاثیر صنایع موجود و در دست احداث شهر اراک بر کیفیت هوای این شهر با استفاده از مدل ADMS به عنوان مدل پرکاربرد و مورد وثوق سازمان حفاظت محیط زیست دارد.

 با توجه به اینکه در شهر اراک منابع کانونی از منابع اصلی آلودگی هوا می باشند، برای مدل‏سازی آلودگی هوای این شهر از مدل ADMS-5.2 استفاده و 17 صنعت بزرگ (شامل 98 دودکش) واقع در محدوده شهر به عنوان نقاط آلاینده در نظر گرفته شدند. علاوه بر اطلاعات انتشار، اطلاعات هندسی دودکش شامل ارتفاع و قطر دهانه آن و درجه حرارت هوای خروجی نیز وارد مدل شد. به منظور صحت سنجی نتایج بدست آمده از مدلسازی، نتایج اندازه گیری های ایستگاه های محیطی با مقادیر برآورد شده از مدلسازی با استفاده از ضریب همبستگی خطی پیرسون مورد مقایسه قرار گرفت.

نتایج بدست آمده حاکی از آن بود که غلظت گازهایCO، SO2 و NO2 در کلیه ایستگاه ها در حد مجاز استاندارد سازمان حفاظت محیط زیست است. پراکنش ذرات معلق (خطوط هم مقدار) در شهر اراک به سمت غرب و جنوب غربی تا شعاع 3 کیلومتری در جهت باد غالب و نیمه غالب و در محدوده شازند به سمت غرب تا شعاع 1 کیلومتری در جهت باد غالب و به سمت جنوب غرب تا 5 کیلومتری در جهت باد نیمه غالب صورت گرفته است. سپس به غلظت زمینه منطقه یعنی 1/19 میکروگرم رسیده است. تجمع خطوط هم مقدار گاز SO2 در کانون آلودگی شازند تا شعاع 7 کیلومتری در جهت غرب و تا شعاع 10 کیلومتری در جهت جنوب غرب مشاهده می شود. تجمع خطوط هم مقدار گاز NO2 مشابه گاز SO2 می باشد. شعاع تاثیر گاز CO از اراک به سمت شازند کشیده شده است. تجمع خطوط هم مقدار گاز CO در اراک تا شعاع 5 کیلومتری در جهت غرب و و جنوب غرب صورت گرفته است. تجمع خطوط هم مقدار گاز H2S در شازند تا شعاع 5 کیلومتری در جهت غرب و جنوب شرق و غربی می باشد. به طور کلی بخشی از اختلاف بین نتایج نمونه ‏برداری و مدل‏سازی نشان دهنده وجود منابع الاینده ای است که در مدل دیده نشده و خارج از منابع آلاینده کارخانه ها است. در اکثر ایستگاه ها نتایج مدل‏سازی و اندازه گیری گاز SO2 اختلاف زیادی نداشت و ضریب همبستگی داده ها بالاست که بیانگر دقت محاسبات و نقش پررنگ صنایع در نظر گرفته شده بر غلظت این آلاینده گازی است. همچنین، در اکثر ایستگاه ها نتایج اندازه گیری محیطی گاز NO2 نسبت به مدل‏سازی کمتر بود که نشان می داد صنایع سهم بیشتری در انتشار این گاز در آن نقاط داشته و احتمالا به علت در نظر صنایع در دست احداث انتشار این آلاینده بیشتر از شرایط موجود تخمین زده شده است. غلظت اندازه گیری محیطی گاز CO در تمامی ایستگاه ها بیشتر از نتایج مدل‏سازی است. صنایع سهم کمی در بار آلودگی این آلاینده دارند و در مناطق شهری غلظت گاز مونوکسیدکربن به منابع متحرک و بار ترافیکی وابسته است.

 در مجموع منحنی میزان های آلایندگی شهر نشان داد که کانون آلایندگی در جنوب شرقی اراک و در مجموعه پالایشگاه، پتروشیمی و نیروگاه حرارتی قرار گرفته است. با توجه به اورلی کانتور پراکنش گاز و ذرات، تعدادی از نقاط که در تمام کانتورها در نزدیکترین فاصله به کانون آلودگی بوده است به عنوان نقاط حساس و دو نقطه به عنوان ایستگاه شاهد و 4 نقطه نیز به عنوان ایستگاه های در معرض آلودگی در هر دوره پیشنهاد شد.