بررسی نقش روحانیت و روشنفکری در نهضت مشروطه

شناخت عمیق ماهیت نهضت ها و انقلاب ها تا حد زیادی به بررسی نقش گروه ها و نیروی های اجتماعی تاثیرگذار در روند انقلاب ها بستگی دارد. جنبش مشروطه نیز از جمله دستاورد های رویارویی ما با اندیشه های مدرن بوده است. در این بین، روحانیت و روشنفکران از نیرو های تاثیرگذار در ساختار اجتماعی به شمار می آیند. مشروطه اولین تجربه رقابت نیرو های سیاسی در تاریخ ایران بود که روحانیت و روشنفکران توانستند آن را در کنار هم به پیروزی رسانند. روحانیون دیدگاه های خود را بر اساس ارزش های دین اسلام و آموزه های آن بیان می کردند و جریان روشنفکران با الگوبرداری همتایان غربی تلاش داشتند تا ساختارهای جدید سیاسی در ایران مستقر کنند که بیشتر برآمده از مکاتب غربی و آموزه های سکولاریسم، عقل گرایی و علم گرا بود. در این پژوهش به نقش روحانیت و روشنفکران به عنوان مهمترین عوامل در ساماندهی جامعه ایران در زمان انقلاب مشروطه با روش توصیفی تحلیلی می پردازیم. یافته های پژوهش بیانگر آن است که این دو جریان از موثرترین طیف ها در انقلاب مشروطه بودند. به نظر می رسد جریان روشنفکری با بهره گیری از ظرفیت آگاهی و آشنایی با مظاهر جدید در آن دوره توانست آموزه های جدید مشروطه خواهی و حکومت بر پایه قانون را با تاسی از غرب وارد ایران کند و جریان روحانیون این آموزه ها را با قرایت اسلامی بازآفرینی کرد و با بسیج قشر مردمی توانستند، مشروطه را به پیروزی برسانند.