کج‏روی‏ های اخلاقی و رفتارهای نابهنجار درسرگذشت حاجی بابای اصفهانی

رمان حاجی‏بابای اصفهانی نخسیتن رمان فارسی است که در آن از آداب و رسوم مردم ایران بحث می‏شود. نویسنده سرگذشت حاجی‏بابا را شرح می‏دهد که ازسویی به اصول اخلاقی باور دارد و ازسوی دیگر، این اصول را مانعی برای پیشرفت خود می‏بیند. درواقع این رمان رفتارهای اجتماعی و اخلاقی و فرهنگی مردم و مفاسد اداری دوره قاجار را به تصویر می‏کشد. این پژوهش ضمن بازخوانی رمان حاجی‏بابای اصفهانی، کج‏روی‏های اخلاقی و رفتارها و گفتارهای دوگانه مردم را تشریح می‏کند که در موقعیت‏های مختلف به‏علت تعارض درونی رخ می‏دهد. پژوهش به‏شیوه توصیفی تحلیلی انجام شده است. مهم‏ترین هدف این مقاله نشان‏دادن نقش بسیار مهم و تاثیرگذار مفاسد اخلاقی و دوگانه‏های رفتاری در شخصیت‏پردازی قهرمان اصلی داستان است. براساس نتایج پژوهش، ناهنجاری‏های اخلاقی با مقاصد منفعت‏جویی، نجات جان، رهایی از بند و دفع شر انجام می‏شود. در سرگذشت حاجی‏بابای اصفهانی اخلاق‏گرایی، رویکردی دنیاطلبانه دارد و ارزش فضیلت‏ها نسبی است. بیشتر این رفتارها دراصل نشانه انحطاط اخلاقی و فرورفتن در مفاسد است؛ اما این رفتارها در این رمان توجیه دیگری نیز دارد. داستان حاجی‏بابا به داستان‏های پیکارسک شبیه است و ازآنجاکه هجو اجتماع و مردم زمانه از ویژگی‏های مهم این نوع داستان‏هاست، توصیف جنبه‏های منفی و رفتارهای غیراخلاقی شخصیت‏ها در این سرگذشت برجسته شده ‏است. درواقع تمرکز نویسنده بر جنبه‏های داستانی، تلاش او برای جذابیت بیشتر داستان و اغراق عامدانه در توصیف صفات منفی شخصیت‏ها می‏تواند از عوامل عمده در بیان رفتارهای ناهنجار باشد.  رمان حاجی‏ بابای اصفهانی، رفتارهای ناهنجار، انحطاط اخلاقی