شناسایی موثرترین متغیرهای آب و هوایی ورودی سامانه هشدار آتش سوزی جنگل کانادا

استفاده از سامانه های هشدار پیش هنگام اقلیمی وقوع آتش سوزی در عرصه های طبیعی یکی از راه های جلوگیری و مدیریت آتش سوزی است. عوامل متعددی در وقوع آتش سوزی تاثیر گذار است که می توان به دو دسته عوامل اقلیمی و انسانی تقسیم بندی کرد. از جمله مهم ترین عوامل اقلیمی موثر در ایجاد آتش سوزی جنگل ها می توان؛ افزایش درجه حرارت، کاهش بارندگی، کاهش رطوبت هوا و افزایش سرعت باد را نام برد. آتش سوزی جنگل باعث ایجاد ضررهای اقتصادی و زیست محیطی قابل توجهی می شود بنابراین، ارزیابی خطر آتش سوزی جنگل و استفاده از سامانه های هشدار آتش سوزی در دهه های اخیر به یک جزء مهم در مدیریت سرزمین تبدیل شده است. سیستم درجه بندی خطر آتش سوزی جنگل کانادا با دو زیرسیستم شاخص اقلیمی آتش سوزی و سیستم پیش بینی رفتار آتش سوزی جنگل ازجمله مهم ترین سامانه های هشدار پیش هنگام خطر آتش سوزی جنگل در دنیا محسوب می شود. زیرسیستم شاخص اقلیمی آتش سوزی جنگل که به ارزیابی پتانسیل احتمال خطر وقوع آتش سوزی بر اساس اطلاعات اقلیمی منطقه مورد مطالعه می پردازد، نیازمند شناسایی و ورود متغیرهای آب و هوایی موثر می باشد. هدف از این تحقیق شناسایی موثرترین متغیرهای ورودی شاخص اقلیمی آتش سوزی جنگل کانادا در پیش بینی احتمال وقوع آتش سوزی جنگل در استان گلستان می باشد.

به منظور برآورد سیستم شاخص اقلیمی آتش سوزی جنگل کانادا متغیرهای ورودی به سیستم که شامل چهار متغیر اقلیمی حداکثر درجه حرارت، رطوبت نسبی، سرعت باد در ارتفاع ده متری زمین و میزان بارش برای یک دوره 21 ساله (1397-1376) در طول فصل آتش سوزی (فروردین تا دی ماه) از ایستگاه های سینوپتیک و تبخیرسنجی به صورت روزانه در سطح استان جمع آوری شد. محاسبات مربوط به برآورد شاخص اقلیمی آتش سوزی جنگل کانادا با استفاده از متغیرهای آب و هوایی استان گلستان در طول دوره مطالعه در هر ایستگاه انجام شد. سپس آزمون همبستگی و آنالیز مقیاس بندی چندبعدی بین متغیرهای اقلیمی ورودی با شاخص خروجی سیستم با استفاده از ضرایب همبستگی اسپیرمن، پیرسون و کندال انجام شد.

نتایج نشان داد متغیر حداکثر درجه حرارت روزانه با ضریب همبستگی 91/0 در دوره مورد مطالعه بالاترین تاثیر را نسبت به سایر متغیرها بر شاخص اقلیمی آتش سوزی جنگل کانادا دارد. پس از حداکثر درجه حرارت، رطوبت نسبی روزانه، بارندگی روزانه و سرعت باد روزانه به ترتیب با ضرایب همبستگی 89/0-، 79/0- و 29/0، بیشترین تاثیر را بر خروجی سیستم اقلیمی آتش سوزی جنگل در پیش بینی احتمال وقوع آتش سوزی جنگل در این استان دارند. همچنین در این تحقیق ضریب همبستگی اسپیرمن بهتر از سایر ضرایب همبستگی دارای کارایی می باشد.

مدیران جنگل می توانند با به کارگیری این سیستم در صورت در دسترس نبودن سایر متغیرها میزان احتمال وقوع آتش سوزی را از نظر اقلیمی با استفاده از ترتیب اهمیت هر یک از متغیرهای اقلیمی پیش بینی کنند و به درجه بندی خطر در مناطق مختلف استان گلستان بپردازند.