تبیین مدل مفهومی تاثیر معماری انعطاف پذیر بر رفتار اجتماعی دانش آموزان در حیاط و راهرو در مدارس ابتدایی

عدم حضور کودکان در اجتماع و نداشتن مهارت در برقراری ارتباط با یکدیگر مساله ای است که امروزه عامل بروز بسیاری از مشکلات رفتاری در اجتماع شده است. نحوه ی برقراری ارتباط بین دانش آموزان در مدرسه به عنوان خانه دوم، یکی از عوامل تاثیرگذار بر رفتار اجتماعی آن ها بوده است. شرایط نامناسب محیط مدارس و عدم هماهنگی محیط با شخصیت دانش آموزان لزوم توجه به مسایل پرورشی، رفتاری، اجتماعی و محیطی را دو چندان می کند.سوال تحقیق: معماری انعطاف پذیر چگونه بر رفتارهای اجتماعی دانش آموز تاثیر می گذارد؟اهداف تحقیق: با توجه به تاثیری که فضاهای باز و بینابینی می تواند بر رفتار دانش آموزان داشته باشد، پژوهش حاضر در پی تاکید بر اهمیت معماری در حیاط و راهرو، جهت بهبود روابط و رفتارهای اجتماعی دانش آموزان است.

این پژوهش با استفاده از روش تلفیقی (کیفی-کمی) به دنبال یافتن تاثیر معماری انعطاف پذیر بر روابط اجتماعی و وجود رابطه بین این دو مولفه در میان دانش آموزان در موقعیت های مختلف است، بدین صورت که ابتدا 8 مدرسه با روش تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شد و با روش های توصیفی-تحلیلی و نیمه آزمایشی مبتنی بر مشاهدات دقیق و مطالعات کتابخانه ای و میدانی به جمع آوری اطلاعات قبل و بعد از آزمون پرداخت. یک مدرسه بعنوان مدرسه مورد آزمون و مدرس ای دیگر با شرایط تقریبا یکسان گروه گواه نابرابر در نظر گرفته شد و مدارس دیگر به دلیل داشتن محیط های انعطاف پذیر مورد مطالعه قرار گرفتند. از بین 32 مولفه حاصله از مبانی نظری و مصاحبه با خبرگان، بعد از امتیازدهی 7 مولفه بدست آمد. اطلاعات پیش از آزمون و پس از آزمون به کمک مشاهدات و 220 پرسشنامه جمع آوری شد و در نهایت در نرم افزار SPSS به کمک آزمون تی و شفه تحلیل داده ها صورت پذیرفت.

نتایج این پژوهش بیانگر آن است که ابعاد رفتار اجتماعی که از نظر آلتمن به چهار دسته "ازدحام، خلوت، قلمرو و فضای شخصی" تقسیم می شود؛ در میان دانش آموزان از ابعاد کالبدی محیط از جمله معماری انعطاف پذیر که شامل مولفه های "تنوع پذیری، تغییر پذیری و تطبیق پذیری" است تاثیر می پذیرد. میان رفتار اجتماعی دانش آموزان قبل و بعد از ایجاد تغییرات در حیاط و راهرو تفاوت معناداری وجود دارد، تغییرات بر کیفیت محیط آموزشی و در نتیجه رفتار اجتماعی دانش آموزان تاثیر می گذارد، محدوده رفتاری آنها را تغییر می دهد. در نهایت امکان مشارکت مستقیم دانش آموزان در خلق و بهره برداری از یک محیط جمعی چند عملکردی و همچنین فعالیت انفرادی در جمع را میسر می سازد. از طرفی تعامل فعال در محیط در کنار حفظ حریم ها و فضای شخصی امکان رشد اجتماعی دانش آموزان را فراهم می سازد.