بررسی تولید رواناب تحت تاثیر درجه شیب و ویژگی های خاک در دامنه های مرتعی بدون پوشش گیاهی در منطقه نیمه خشک

رواناب از عوامل مهم فرساینده خاک به ویژه در اراضی شیب دار است. این مطالعه به منظور بررسی تولید رواناب تحت تاثیر درجه شیب و ویژگی های خاک در دامنه های بدون پوشش گیاهی در شمال غرب ایران، استان زنجان در سال 1395-1396 انجام گرفت. به این منظور 9 دامنه با پوشش گیاهی ضعیف و با شیب های مختلف شامل: 6، 8، 12، 15، 17، 24، 27، 31 و 36 درصد انتخاب و در هر دامنه سه کرت به ابعاد 1 متر × 5/1 متر در اوایل پاییز 1395 احداث گردید. در مجموع تولید رواناب در 27 کرت در طی دوره یکساله مورد بررسی قرار گرفت. دامنه های با شیب تندتر، خاک با بافت سبک و سنگریزه ای داشته و مقدار ماده آلی و آهک کمتری نسبت به شیب های ملایم داشتند. از 32 رخداد بارندگی طی دوره مطالعاتی، تعداد پنج رخداد منجر به تشکیل رواناب در کرت ها شد. روند مثبتی بین مقدار تولید رواناب و شدت بارندگی وجود نداشت. این موضوع نشان دهنده نقش ویژگی های فیزیکی خاک مانند محتوای رطوبت اولیه در تولید رواناب در کرت ها است. همچنین بین رخدادهای بارندگی که منجر به تولید رواناب در کرت ها گردید، تفاوت معنی داری مشاهده شد. در اراضی با شدت بارندگی کمتر و سرعت نفوذپذیری بیشتر خاک، توان تولید رواناب کمتر بود. تولید رواناب به طور قابل توجهی تحت تاثیر درجه شیب (01/0>p ، 51/0r =)، ماده آلی (01/0>p ، 51/0r =) و آهک (01/0>p ، 51/0r =) قرار  داشت. این مطالعه نقش ویژگی های خاک و درجه شیب در مقدار تولید رواناب در مراتع را نشان می دهد. بنابراین حفظ پوشش گیاهی می تواند باعث افزایش حفظ آب و بهبود محتوای ماده آلی و در نتیجه کاهش تولید رواناب شود.