نقش بندهای خشکه چین متوالی در مهار رسوب در حوزه آبخیز جنگلی بلوط در غرب ایران

بندهای خشکه چین از جمله بندهای اصلاحی کم هزینه در حوزه های آبخیز هستند که در آبراهه های کوچک برای حفظ منابع خاک و کاهش انتقال رسوب بکار می روند. کارایی این بندها در رسوبگیری ذرات در عرصه جنگلی کم تر مورد توجه پژوهش گران قرار گرفته است. هدف از این پژوهش بررسی تاثیر توالی بندهای خشکه چین و نقش عوامل موثر بر مقدار رسوبگیری در عرصه جنگلی بود. همچنین دانه بندی رسوبات در بندهای متوالی و در فواصل مختلف از هر بند بررسی و با توزیع اندازه ذرات خاک بالادست بندها مقایسه شد. در این پژوهش یازده بند متوالی خشکه چین در حوزه آبخیز مرگ واقع در جنوب غربی شهر کرمانشاه مورد بررسی قرار گرفت. این بندها در آبراهه با درجه دو طی سال 1395 احداث شده اند. نتایج نشان داد بندهای بالادست آبراهه با 9245 کیلوگرم بر هکتار بیشترین و بندهای پایین دست با 3575 کیلوگرم بر هکتار کمترین عملکرد رسوب را داشتند. مقدار رسوب پشت بندها تحت تاثیر شیب و مساحت سطح زهکشی آنها قرار داشت. مقدار شن رسوب 5/1 برابر بیشتر از خاک بالادست بندها بود در حالی که مقدار سیلت و رس رسوب کمتر و به ترتیب 5/75 و 8/23 درصد خاک بالادست بود. در طول سطح رسوبگذاری با دور شدن از ساختمان بند، درصد شن افزایش ولی درصد سیلت و رس کاهش یافت. این پژوهش نشان داد بندهای خشکه چین یکی از مهم ترین سازه های کم هزینه در حوزه آبخیز برای جلوگیری از انتقال رسوب به ویژه ذرات درشت دانه هستند. هر چند، احداث بندهایی با زهکشی کم جهت جلوگیری از انتقال ذرات ریز ضروری است.