تببین دگردیسی ساختار فضایی شهر اصفهان در ارتباط با دگرگونی قدرت از صفویه تاکنون

ساختار فضایی شهرها یکی از عناصر تاثیرگذار در امر توسعه شهرها در دوره‌های مختلف بوده است. در شهرهای ایرانی، ساختار فضایی شهرها گاه به‌صورت ارگانیک و در طی دوران تاریخی و براساس مقتضیات زمانه، همچون نیازهای اقتصادی-اجتماعی و دینی-مذهبی آن‌ها شکل می‎گرفته و در مواردی، این ساختار از برنامه‌ها و طرح‎های حکومتی آن دوره بسیار تاثیر می‎گرفته است. با توجه به تغییرات سریع شهر و فضاهای شهری در دوره‌های معاصر، شکل دیگری از تحلیل فضای شهری باید مورد توجه قرار گیرد که در مطالعات کلاسیک تحلیل فضای شهری کمتر بدان پرداخته شده است. شهرهای تاریخی بهترین بستر را برای این‌گونه تحلیل فراهم می‌آورند؛ بنابراین شناخت ساختار فضایی شهر، رابطه آن با قدرت و تاثیر دگرگونی قدرت بر دگردیسی ساختار فضایی اصفهان هدف این پژوهش است. این پژوهش با انتخاب شهر اصفهان به‌عنوان نمونه مورد مطالعه ازیک‌سو در یک سطح کلان و با روش تفسیر-تاریخی، بررسی سیر تحول تاریخی استخوان‌بندی شهر اصفهان انجام یافته است و از سویی دیگر با روش تحلیلی-توصیفی و استفاده از ابزارهایی چون تحلیل محتوای اسناد، بازدید میدانی و مصاحبه و به کمک نرم‌افزارهای ArcGIS، Auto CAD و Depth map با تکنیک چیدمان فضایی (Space Syntax) با استفاده از نقشه‌های تحلیلی چیدمان فضایی و به‌کارگیری مفهوم ارزش هم‌پیوندی انجام یافته است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان‎دهنده آن است که ساختار فضایی اصفهان از دوره صفویه که با برنامه‎ریزی حکومت مقتدر شکل گرفته، در دوره‎های بعد با دگرگون‌شدن قدرت تغییرشکل داده و کماکان عناصر اصلی ساختار فضایی نقش اصلی در شهر دارند و از هم‎پیوندی بالایی برخوردار هستند.