اثر زمان مصرف کود نیتروژن بر عملکرد و کیفیت دانه ارقام گندم نان (.Triticum aestivum L) در شرایط تنش خشکی انتهای فصل

به منظور بررسی اثر زمان مصرف کود نیتروژن بر عملکرد و کیفیت دانه ارقام گندم نان در شرایط تنش خشکی انتهای فصل، آزمایشی در سال های زراعی93- 1392 و 94- 1393 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی میاندوآب در استان آذربایجان غربی به صورت کرت های خرد شده فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل آبیاری کامل (I1)، قطع آبیاری از مرحله ظهور سنبله تا رسیدگی (I2) و قطع آبیاری از مرحله گلدهی تا رسیدگی (I3) در کرت های اصلی، زمان مصرف کود نیتروژن شامل 120 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص در چهار سطح: 20 کیلوگرم در زمان کاشت+ 100 کیلوگرم در مرحله پنجه زنی (N1)، 20 کیلوگرم در زمان کاشت+ 100 کیلوگرم در مرحله شروع طویل شدن ساقه (N2)، 20 کیلوگرم در زمان کاشت+ 50 کیلوگرم در مرحله پنجه زنی+50 کیلوگرم در مرحله شروع طویل شدن ساقه (N3)،20 کیلوگرم در زمان کاشت+ 50 کیلوگرم در مرحله پنجه زنی+ 50 کیلوگرم در مرحله ظهور سنبله (N4) و پنج رقم گندم نان زرین (G1)، پیشگام (G2)، اروم (G3)، زارع (G4) و میهن (G5) بودند که به صورت فاکتوریل درکرت های فرعی قرار داده شدند. نتایج نشان داد که تیمار قطع آبیاری از مرحله ظهور سنبله تا رسیدگی نسبت به آبیاری کامل، باعث افزایش معنی دار محتوای نیتروژن، فسفر و روی دانه (به ترتیب 23، 37 و 18 درصد) و کاهش معنی دار محتوای پتاسیم و منیزیم دانه (به ترتیب 11 و 45 درصد) شد. بیش ترین میزان نیتروژن، فسفر، آهن، روی و منیزیم دانه در تیمار کمبود آب (I2) در تیمار کودی 20 کیلوگرم در زمان کاشت+ 50 کیلوگرم در مرحله پنجه زنی+50 کیلوگرم در مرحله شروع طویل شدن ساقه در ارقام میهن و پیشگام مشاهده شد. در تیمار آبیاری کامل، تقسیط نیتروژن تا مرحله ظهور سنبله باعث افزایش محتوای نیتروژن، فسفر و منیزیم دانه شد. بیشترین عملکرد دانه (7026 کیلوگرم در هکتار) در تیمار کودی 20 کیلوگرم در زمان کاشت + 50 کیلوگرم در مرحله پنجه زنی+50 کیلوگرم در مرحله شروع طویل شدن ساقه، بدست آمد. نتایج این آزمایش نشان داد که با زمان بندی مناسب مصرف کود نیتروژن در شرایط کمبود آب و کاشت ارقامی مانند پیشگام و میهن می توان عملکرد و کیفیت دانه گندم تولیدی را در مناطق سرد با شرایط آب و هوایی مشابه محل اجرای این تحقیق افزایش داد.