اخلاق پرسشگری در کلام امام علی (ع)

"اخلاق" جمع کلمه خلق، به ویژگی های نفسانی انسان گفته می شود و "پرسشگری" به معنی پرسیدن که ریشه در تفکر انسان دارد و در مقوله اخلاق تفکر ذیل اخلاق کاربردی مطرح می شود؛ از منظر امام علی علیه السلام پرسشگری یکی از شاخص های نشان دهنده میزان در صحنه بودن مردم و احساس مسیولیت آنها نسبت به مسایل جامعه است؛ علیرغم اهمیت تاثیر شاخص پرسشگری در پیشرفت جامعه، چگونگی رعایت ضوابط اخلاقی در فرآیند پرسشگری، تعیین کننده نقش سازنده یا مخرب پرسشگری در آن جامعه است؛ درکلام امام علی علیه السلام اخلاق پرسشگری، به معنی رعایت ضوابط اخلاقی در فرآیند پرسشگری، بعنوان شرط لازم برای سعادتمندی، رشد و پیشرفت جامعه است. پرسشگری اخلاق محور دارای پیشینه طولانی در متون و منابع دینی و اسلامی است. هدف از پژوهش حاضر، بررسی جایگاه پرسشگری اخلاق محور و روش تحقیق آن از نوع تحلیل محتوای کیفی و نمونه مورد پژوهش گفتار امام علی علیه السلام شامل: سخنرانی ها، خطبه ها، نامه ها و سخنان قصار آن حضرت است که از نهج البلاغه و دیگر منابع مرتبط با آن حضرت استخراج شده است. نتایج حاصل از تحلیل محتوای کیفی متون بررسی شده نشان داد که مدل پرسشگری اخلاق محور از دیدگاه امام علی علیه السلام مبتنی بر سه موضوع اصلی: (1) ویژگی های پرسش (شامل پرسش های اکتشافی و پرسش های هدفمند و همچنین توجه به کمیت و کیفیت پرسش)؛ (2) ویژگی های پرسشگر و پاسخ دهنده (ویژگی های پرسشگر شامل اهل فهم، دانا، فرصت شناس و شجاع؛ و ویژگی پاسخ دهنده شامل اهل ذکر، مشتاق پاسخگویی و پرسشگری)؛ (3) نتایج و پیامدهای پرسشگری (شامل دانش ورزی، کسب معرفت، روشنگری، آگاهی و پیشرفت) است.